قانون گذاری هوش مصنوعی بسیار چالش برانگیز است

معمولاً متخصصان هوش مصنوعی تنها دو طرز فکر در مورد آن دارند؛ این فناوری در آینده یا زندگی ما را به طرز باورنکردنی بهتر می‌کند یا منجر به نابودی بشر می‌شود. به همین دلیل پارلمان اروپا هفته گذشته دلیل اهمیت بسیار زیاد قانو‌‌ن‌گذاری هوش مصنوعی را به بحث گذاشت، اما چگونه می‌توان هوش مصنوعی را ایمن‌سازی کرد؟

چالش‌های پیش روی مسیر قانون‌گذاری هوش مصنوعی

این کار به‌اندازه‌ای که فکر می‌کنیم، آسان نیست و چالش‌های زیادی دارد. در ادامه به سراغ 5 چالش موجود در راه ایمن‌سازی و قانون‌گذاری درباره هوش مصنوعی می‌رویم.

توافق نظر درباره ماهیت هوش مصنوعی

دو سال طول کشید تا نمایندگان پارلمان اروپا در مورد تعریف یک سیستم هوش مصنوعی، به توافق نظر برسند. طبق تعریف ارائه‌شده از سوی این پارلمان، AI نرم‌افزاری است که می‌تواند برای یک سری از اهدافی که توسط انسان تعریف شده‌اند، به کار گرفته شود؛ اهدافی مثل تولید محتوا، پیش‌بینی‌های مختلف و ارائه پیشنهادها یا تصمیماتی که بتوانند محیطی را که با آن در تعامل هستند، تحت تأثیر قرار دهند.

دستیابی به توافق جهانی

«سارا کارا گانی» (Sana Kharaghani)، سرپرست قبلی سازمان هوش مصنوعی انگلستان خاطرنشان کرده که مرزها هیچ محدودیتی برای توسعه این فناوری ایجاد نمی‌کنند. او در مورد این موضوع این‌چنین گفته است:

«نیازی نیست برای توسعه هوش مصنوعی همکاری بین‌المللی داشته باشیم، می‌دانم که تحقق چنین امری دشوار است. AI یک موضوع محلی نیست و چنین فناوری‌هایی تنها محدود به یک کشور نمی‌شوند.»

در کل هیچ برنامه جهانی برای قانون‌گذاری در حوزه AI به سبک قانون‌گذاری‌های سازمان ملل وجود ندارد. مسئولین کشورهای مختلف روش‌های مختلفی را برای قانون‌گذاری هوش مصنوعی به کار گرفته‌اند که تعدادی از آنها به شرح زیر است:

• پیشنهاد‌های مطرح‌شده از سوی پارلمان اروپا، سخت‌گیرانه‌ترین موارد در مورد قانون‌گذاری هوش مصنوعی هستند که شامل رده‌بندی محصولات AI براساس کاربرد و میزان تأثیرگذاری آن‌ها می‌شوند؛ مثلاً قوانین مرتبط با یک ابزار فیلترکننده ایمیل‌های اسپم در مقایسه با قوانین مربوط به ابزارهای تشخیص سرطان، سخت‌گیری کمتری دارند.
• در انگلستان، قانون‌گذاری هوش مصنوعی به مراجع قانون‌گذاری کنونی واگذار شده است؛ مثلاً افرادی که مدعی هستند این فناوری در مورد آن‌ها تبعیض قائل شده است، به کمیسیون برابری این کشور ارجاع داده می‌شوند.
• در آمریکا تنها یک سری قوانین تعیین‌شده توسط خود رهبران این حوزه وجود دارد که قانون‌گذاران آنها را در یک جلسه کمیته هوش مصنوعی پذیرفته‌اند. در این جلسه قانون‌گذاران به سخنان چهره‌های سرشناس این صنعت در مورد اینکه آیا هوش مصنوعی می‌تواند مشاغل انسانی را نابود کند یا نه، گوش داده‌اند.
• چین هم تمایل دارد شرکت‌های فعال در حوزه هوش مصنوعی را ملزم کند در مواقع استفاده از الگوریتم‌های هوش مصنوعیَ، این موضوع را به کاربران اطلاع دهند.

کسب اطمینان از وجود اعتماد عمومی

«جین مارک لیکلرک»، سرپرست امور دولتی و مقررات اتحادیه اروپا در شرکت IBM می‌گوید اگر مردم به هوش مصنوعی اعتماد کنند، از آن استفاده خواهند کرد.

AI می‌تواند با روش‌های مختلف تحولاتی باورنکردنی در زندگی مردم ایجاد کند. این فناوری هم‌اکنون نیز تغییراتی اساسی در زندگی مردم ایجاد کرده که شامل موارد زیر می‌شود:

• کمک به کشف آنتی‌بیوتیک‌ها
• احیای توانایی راه‌رفتن در افراد معلول
• ارائه راه‌حل‌هایی برای مشکلاتی نظیر تغییر اقلیم و پاندمی ویروس‌ها

اما در مواردی مثل بررسی تقاضاهای شغلی و پیش‌بینی میزان احتمال ارتکاب جرم توسط یک نفر، مردم چقدر به این فناوری اعتماد دارند؟

پارلمان اروپا خواستار اطلاع‌رسانی عمومی در مورد خطرات استفاده از هر یک از محصولات هوش مصنوعی است. ممکن است شرکت‌های ناقض این قانون بیشتر از ۳۰ میلیون یورو یا ۶ درصد از گردش مالی سالانه جهانی جریمه شوند.

اما آیا توسعه‌دهندگان این محصولات قادر به پیش‌بینی یا کنترل نحوه استفاده از آنها هستند؟

تصمیم‌گیری در مورد افراد واجد شرایط قانون‌گذاری

تاکنون سیاست‌های AI را خود افراد فعال در این حوزه تعیین کرده‌اند. طبق گفته «سم آلتمن»، مدیرعامل OpenAI، شرکت تولیدکننده چت‌بات ChatGPT، مسئولان شرکت‌های بزرگ AI با ضروری‌بودن قانون‌گذاری دولتی برای کاهش خطرات استفاده از این فناوری، موافق هستند.

اما آیا اگر این افراد به میزان بسیار زیادی در فرایند قانون‌گذاری درگیر شوند، کسب سود نسبت به حفاظت از مردم در برابر هوش مصنوعی را در اولویت قرار می‌دهند؟

مطمئن هستیم این‌چنین نخواهد شد و این افراد می‌خواهند تا جای ممکن با قانون‌گذاران موظف به وضع قوانین برای حوزه AI، در یک راستا قرار بگیرند

اما «لین فاکس»، بنیان‌گذار خرده‌فروشی Lastminute.com، معتقد است باید علاوه بر سخنان صاحبان شرکت‌های فعال در این حوزه، به نظرات سایر افراد نیز توجه کرد. او در مورد این موضوع این‌چنین گفته است:

«ما باید جامعه مدنی و آموزشی و افرادی که تحت تأثیر مدل‌های هوش مصنوعی متفاوت و تحولات ناشی از استفاده از آنها هستند را نیز درگیر کنیم.»

لزوم اقدام سریع

مایکروسافت که میلیاردها دلار در ChatGPT سرمایه‌گذاری کرده است، می‌خواهد مانع از انجام کارهای تکراری توسط انسان‌ها شود. ChatGPT توانایی ایجاد نثر و جواب‌های متنی شبیه به متون ارائه‌شده توسط انسان را دارد؛ اما آقای آلتمن می‌گوید که این محصول ابزار است نه موجود.

به نظر می‌رسد چت‌بات‌ها می‌توانند نیروهای انسانی را خلاق‌تر کنند. این ابزار در برخی از صنایع ظرفیت اشتغال‌زایی و تبدیل‌شدن به یک دستیار ترسناک را نیز دارند؛ اما AI تاکنون انسان‌های زیادی را بیکار کرده است. BT، شرکت عظیم مخابراتی انگلیسی، ماه گذشته خبر جایگزینی هوش مصنوعی با هزار نیروی انسانی از اعلام کرد. تنها چند ماه از قابل‌استفاده شدن ChatGPT برای عموم مردم می‌گذرد و این مدل AI اکنون توانایی مقاله‌نویسی، تعیین برنامه سفر و پشت سر گذاشتن امتحان‌های تخصصی را دارد. توانایی‌های این مدل‌های بزرگ زبانی با روند شگفت‌انگیزی درحال رشد است.

دو نفر از سه چهره سرشناس حوزه AI، یعنی «جفری هینتون» و پروفسور «یوشوا بنجیو»، در زمره افرادی هستند که هشدار داده‌اند این فناوری توانایی بالقوه عظیمی برای آسیب‌رساندن دارد.

قانون هوش مصنوعی اتحادیه اروپا (The Artificial Intelligence Act) حداقل تا سال ۲۰۲۵ اجرایی نخواهد شد که از نظر «مارگرت وستاگر»، رئیس فناوری اتحادیه اروپا، بسیار دیر است.

او نیز مانند رهبران حوزه AI در آمریکا، درحال تهیه و تدوین یک قانون پیشنهادی موقت است که احتمالاً طی چند هفته آینده آماده می‌شود.