رابطه بین امواج تلفن همراه و سرطان
آیا امواج تلفن همراه باعث سرطان می‌شوند؟
نتیجه‌ی بزرگترین و گران‌ترین پژوهش درباره‌ی ارتباط امواج تلفن همراه با ابتلا به سرطان منتشر شد. این پژوهش بزرگ ۲۵ میلیون دلاری را دولت آمریکا تامین مالی کرده است. دانشمندان دخیل در این تحقیق، به دنبال کشف رابطه‌ی قرارگیری مداوم در معرض امواج تلفن همراه و ابتلا به سرطان در حیوانات بودند. نتیجه‌ی آزمایش بدین ترتیب بود که وقتی موش‌های آزمایشگاهی نر برای تمام عمرشان در معرض تشعشع قرار می‌گرفتند، احتمال ابتلا به سرطان‌های نادر در آن‌ها افزایش می‌یافت. البته میزان افزایش خیلی زیاد نیست، ولی به هر حال رابطه‌ای منطقی بین امواج موبایل و ابتلا به سرطان در موش‌ها وجود دارد. این پژوهش باعث مطرح شدن دوباره‌ی مناقشه و جنجال درباره‌ی ایمنی امواج موبایل شده است.
این پژوهش دو ساله را محققان «برنامه‌ی ملی سم‌شناسی» (NTP) انجام دادند. NTP گروهی است که زیر نظر «موسسه ملی سلامت» آمریکا فعالیت می‌کند. موش‌های آزمایشگاهی را به شکلی در معرض امواج رادیویی قرار دادند تا نوعی شبیه‌سازی از زندگی روزمره و تمام امواجی که در محیط پیرامونمان وجود دارد، بوجود آید. موش‌ها دو سال عمر می‌کردند و در تمام این دو سال، آن‌ها در اتاقکی قرار داشتند که کل بدنشان روزی ۹ ساعت در معرض امواج رادیویی بود. «کریستوفر پورتیر» سرپرست پیشین گروه NTP می‌گوید که این تحقیق، بهترین و دقیق‌ترین پژوهش در زمینه‌ی اثر امواج گوشی‌های همراه روی بدن موجودات زنده بوده است.
در کشورهای پیشرفته و در حال توسعه، بیشتر افراد بزرگسال گوشی همراه دارند. مثلا در آمریکا ضریب نفوذ آن در بین بزرگسالان به ۹۰ درصد می‌رسد. آمارها نشان می‌دهد که تا سال ۲۰۱۹، حدود ۵ میلیارد نفر گوشی همراه خواهند داشت. هرچند که همیشه نگرانی‌هایی از بابت ایمنی امواج گوشی‌ها وجود داشته، ولی هیچ وقت در هیچ تحقیقی رابطه‌ی امواج با سرطان این‌قدر خوب مشاهده نشده بود. آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان در سال ۲۰۱۱، تابش رادیویی را به عنوان عاملی سرطان‌زا در انسان معرفی کرده بود. داده‌های آن‌ها از تحقیقات اپیدمیولوژیکی بدست آمده بود و این داده‌ها نشان می‌دادند افرادی که خیلی زیاد و در مدت زمان طولانی با گوشی همراه مکالمه می‌کردند، به احتمال ۴۰ تا ۲۰۰ درصد بیشتر مبتلا به گلیوما و نوروم آکوستیک می‌شدند. نوروم آکوستیک تومور خوش‌خیم مربوط به سلول‌های عصبی شنوایی است. این داده‌ها برای اثبات نا ایمن بودن امواج موبایل کافی نبود. به همین دلیل گروه NTP در سال ۲۰۰۹ تصمیم گرفت که آزمایشی طولانی مدت را روی حیوانات انجام دهد.تعدادی از موش‌های آزمایشگاهی قرار گرفته در معرض امواج رادیویی به سرطان مبتلا شدند. با این حال تعداد آن‌ها زیاد نبود.
به هر صورت این پژوهش روی هزاران موش انجام و روشن شد آن‌هایی که در معرض تابش رادیویی مشابه تابش گوشی‌های همراه بودند، به انواعی نادر از سرطان مغز و قلب دچار شدند. البته همچنان تعداد موش‌هایی که سرطان گرفتند کم بود، ولی مشخصا آن‌هایی که در معرض تابش بیشتر بودند، به احتمال بیشتری سرطان می‌گرفتند. بعضی از موش‌ها مبتلا به «گلیوما» شدند. گیلوما یکی از انواع تومورهایی است که در مغز رشد می‌کند. بعضی از آن‌ها هم به «شوانومای قلبی» مبتلا شدند. هیچ کدام از موش‌های گروه کنترل، یعنی آن‌هایی که در معرض تشعشع نبودند، دچار تومور سرطانی نشدند. چیزی که در نتایج این آزمایش خیلی عجیب است این بود که موش‌های نر نسبت به ماده‌ها خیلی بیشتر سرطان گرفتند.
قبلا پژوهش‌هایی شبیه به این انجام شده بود، ولی در هیچ‌کدام از این همه موش استفاده نشده بود. موش‌ها در گروه‌های ۹۰ تایی قرار گرفتند و هر گروه از هنگام جنینی تا پایان عمر به میزان‌های مختلف، در معرض امواج قرار داشت. در طول پژوهش موش‌ها در قفس آزاد بودند و زندگی عادی خود را می‌کردند. در پژوهش از دو نوع مدولاسیون CDMA و GSM که در گوشی‌های امروزی رایج هستند استفاده شده بود. هرچند که میزان تشعشع هر دو تقریبا یکسان است، ولی تفاوت‌هایی در نحوه‌ی تشعشع از طریق آنتن وجود دارد. به هر صورت هیچ تفاوت آماری بین میزان سرطان موش‌هایی که در معرض امواج GSM بودند نسبت به CDMA پیدا نشد. بین ۲ تا ۳ درصد موش‌های نر گروه‌هایی که در معرض تشعشع بودند، به گلیوما مبتلا شدند و میزان ابتلا به شوانوما هم بین ۱ تا ۶ درصد بود. نتیجه درباره‌ی موش‌های ماده این‌طور نبود و آن‌ها خیلی کمتر سرطان گرفتند. در ضمن به دلایلی که هنوز هیچ‌کس نمی‌داند، موش‌هایی که در معرض تشعشع بودند بیشتر از موش‌هایی که در معرض تشعشع نبودند عمر کردند.
این نتایج به چه معنا هستند؟ خوب این اولین مشاهده‌ی مستقیم از تاثیر امواج روی موش‌ها و ابتلا به سرطان آن‌هاست. بنابراین ما هم باید نگران باشیم. با این حال هنوز جای خیلی زیادی برای تحقیق وجود دارد. در پنج کشور اروپایی، پژوهشی بزرگ انجام شده که در آن، رفتار استفاده از گوشی همراه روی ۳۰۰ هزار نفر برای پنج سال زیر نظر گرفته می‌شود و همزمان آن‌ها را از بابت ابتلا به سرطان، بیماری‌های عصبی، قلبی و همچنین سردرد و اختلال خواب زیر نظر می‌گیرد. پژوهشی دیگر هم در بارسونا انجام می‌شود که در آن ۹۰۳ نفر بین ۱۰ تا ۲۴ سال را زیر نظر قرار می‌دهد. هیچ‌کدام از این دو پروژه نتیجه‌ای بیرون نداده است.
به هر صورت هرچند که هنوز نتایج خیلی دقیقی حاصل نشده و از اینکه امواج موبایل کاملا برای انسان خطرناک هستند مطمئن نیستیم، ولی سازمان‌های مختلف می‌توانند بر اساس آن اقداماتی بکنند. مثلا اینکه نگذارند کودکان از گوشی‌های همراه استفاده کنند. یا اینکه به مردم توصیه شود کمتر با گوشی صحبت کنند و برای این کار از هندزفری استفاده کنند.
نویسنده: مهدی مومن زاده دبیر ارشد بخش دانش دیجی کالا