در کشور ما نیز با وجود مشکلات در حوزه انرژی و محیط زیست، همین اتفاق رخ داده است. نیروگاه‌های خورشیدی ایرانی در مناطق مختلف ایران راه‌اندازی شده‌اند تا در آینده‌ای نه چندان دور شاهد استفاده کمتر از سوخت‌های فسیلی و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در کشور باشیم. نیروگاه خورشیدی فولاد مبارکه اصفهان بزرگترین نیروگاه خورشیدی ایران و بیستمین نیروگاه بزرگ خورشیدی جهان است. در این مطلب، به بررسی ویژگی‌های این نیروگاه که به همت صناپ راه‌اندازی شده می‌پردازیم.
نیروگاه آفتاب شرق: بزرگترین نیروگاه خورشیدی ایران
در بهمن ماه سال ۱۴۰۱ خبری در خبرگزاری‌های ایران منتشر شد که نظر کارشناسان انرژی و محیط زیست را به خود جلب کرد. بر اساس این خبر، نیروگاهی با نام نیروگاه خورشیدی فولاد مبارکه اصفهان در شرق این استان افتتاح شد. این نیروگاه در منطقه کوهپایه اصفهان و کویر مرکزی ایران که یکی از مناطق آفتاب‌گیر و پرتابش کشور محسوب می‌شود، احداث شده است. منطقه کوهپایه از یک سو منطقه‌ای با تابش آفتاب فراوان است و از سویی دیگر، دمایی نسبتاً متعادل دارد. این ویژگی‌ها سبب شده که کوهپایه اصفهان به بهترین نقطه از کویر مرکزی ایران برای راه‌اندازی نیروگاه خورشیدی تبدیل شود. نکته‌ای که تأسیس‌کنندگان این پروژه انرژی تجدیدپذیر در صناپ به آن توجه داشته‌اند.
ویژگی‌های نیروگاه خورشیدی فولاد مبارکه اصفهان
نیروگاه خورشیدی آفتاب شرق در زمینی به مساحت ۱۲۰۰ هکتار یا ۱۲ کیلومتر مربع احداث شده است. اگر بخواهیم مقیاس این نیروگاه را در اندازه‌های ملموس‌تر بیان کنیم، باید بگوییم که این نیروگاه به اندازه ۱۵۰۰ زمین فوتبال مساحت دارد. این بزرگترین نیروگاه خورشیدی ایران با ۴۰۰میلیون دلار سرمایه‌گذاری احداث شد و ۱میلیون پنل خورشیدی را در خود جا می‌دهد.
پنل‌های خورشیدی به کار رفته در نیروگاه خورشیدی فولاد مبارکه از نوع پنل‌های bifacial هستند. این نوع پنل، انرژی خورشیدی تابیده شده به سطح روی خود و بازتابش آن از زمین و مناطق اطراف به پشت پنل را هم دریافت کرده و به انرژی برق تبدیل می‌کند. هر یک از پنل‌های به کار رفته در پروژه خورشیدی صناپ، حداکثر ۶۶۰ وات توان دارند. این میزان حداکثر توان پنل خورشیدی در دنیا به شمار می‌رود. پنل‌های خورشیدی فتوولتائیک نیروگاه خورشیدی فولاد مبارکه اصفهان می‌توانند در طول سال در مجموع ۶۰۰ مگاوات برق تولید کنند.
نیروگاه خورشیدی آفتاب شرق با تولید انرژی پاک به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای نیز کمک می‌کند. این گازها که یکی از مهم‌ترین عوامل گرمایش جهانی هستند در شهری صنعتی مانند اصفهان بیش از همه تولید می‌شوند. با آغاز به کار نیروگاه خورشیدی فولاد مبارکه میزان کاهش انتشار این گازها به ویژه مونوکسید کربن در طول سال کم کم به ۱میلیون تن خواهد رسید. در نتیجه، با توجه به ویژگی‌های این بزرگترین نیروگاه خورشیدی در ایران می‌توان امیدوار بود که آینده‌ای سبز و پایدار در این منطقه رقم خواهد خورد.
وضعیت کنونی پروژه نیروگاه خورشیدی آفتاب
نیروگاه خورشیدی فولاد مبارکه اصفهان به عنوان یکی از پروژه‌های شرکت صنایع نیرو و انرژی پاک فولاد ( صناپ ) در دو فاز به بهره‌برداری می‌رسد. فاز اول این پروژه در سال ۱۴۰۱ شروع شده و در سال مرداد ماه ۱۴۰۴ افتتاح شد. در این فاز از ۱۲۰ مگاوات برق خورشیدی بهره‌برداری می‌شود.
فاز دوم پروژه نیروگاه خورشیدی آفتاب شرق نیز تا پایان سال ۱۴۰۴ به بهره‌برداری خواهد رسید. در این فاز از ۴۸۰ مگاوات برق خورشیدی بهره‌برداری خواهد شد و فناوری توسعه پنل خورشیدی بومی‌سازی خواهد شد. همچنین، این نیروگاه خورشیدی با فناوری بومی استقرار خواهد یافت.
چرا افتتاح نیروگاه آفتاب شرق مهم است؟
در حال حاضر، گرمایش جهانی و تغییرات اقلیمی یکی از مهم‌ترین مسائل روز دنیا به شمار می‌رود. این مسئله در کشور ما به ویژه در شهرهای صنعتی همچون اصفهان اهمیت بیشتری یافته است. بنابراین، بسیاری از کارشناسان محیط زیست به راهکارهایی می‌اندیشند که بتوان از انرژی پاک استفاده کرد و بدون ایجاد آلودگی یا حداقل با کمترین میزان آلودگی هوا انرژی مورد نیاز بخش‌های صنعتی و خانگی را تأمین کرد. یکی از این راه‌ها استفاده از انرژی تولید شده در نیروگاه‌های خورشیدی، بادی و نظایر آن است. همین دغدغه وجود یک نیروگاه بزرگ خورشیدی در شهری مانند اصفهان را ضروری‌تر می‌سازد.
از سویی دیگر، منابع انرژی بشر از گذشته تاکنون سوخت‌های فسیلی بوده‌اند. هر چند ایران از ذخایر نفتی و گازی فراوانی برخوردار است اما این منابع تا ابد پایدار نخواهند بود و کشور در آینده با مشکل ناترازی برق بیش از پیش مواجه خواهد شد.
انرژی‌های تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی و نیروگاه بادی می‌توانند جایگزین منابع انرژی تجدیدناپذیر شوند. بهره‌برداری از نیروگاه‌های خورشیدی مانند نیروگاه خورشیدی آفتاب شرق نیز به بهره‌برداری از انرژی خورشیدی به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع تجدیدپذیر کمک می‌کند. این نیروگاه در مکان برتر از نظر جغرافیایی یعنی کوهپایه اصفهان این قابلیت را دارد که هم از انرژی حاصل از تابش نور خورشید در کویر مرکزی ایران بهره‌برداری شود و هم با دمای نسبتاً متعادل راندمان خوبی داشته باشد. در نتیجه، به حال مشکل انرژی در ایران کمک خواهد کرد.
کلام آخر
در آینده‌ای نه چندان دور، به جای نیروگاه‌های گازی و پالایشگاه‌های نفت شاهد مناظری از مزارع خورشیدی بزرگ در سراسر جهان خواهیم بود. انرژی خورشیدی به عنوان یکی از منابع انرژی تجدیدپذیر به بحران انرژی و ناترازی برق پایان می‌دهد و می‌تواند مشکلات زیست محیطی را به میزان قابل توجهی حل کند.
نیروگاه‌ها و مزارع خورشیدی بسیاری در گوشه و کنار دنیا ساخته شده و می‌شوند. در ایران نیز این اتفاق رخ داده و بزرگترین نیروگاه خورشیدی ایران یعنی نیروگاه آفتاب شرق با همت صناپ و سرمایه‌گذاری شرکت فولاد مبارکه اصفهان راه‌اندازی شده است. این نیروگاه حال پس از افتتاح، کم کم به بهره‌برداری کلان می‌رسد. نیروگاه آفتاب شرق که بیستمین نیروگاه خورشیدی در دنیا به شمار می‌رود، در منطقه کوهپایه که یکی از بهترین مناطق جغرافیایی برای ساخت مزرعه خورشیدی در ایران است، قرار دارد و با تولید ۶۰۰ مگاوات برق خورشیدی در آینده‌ای نه چندان دور به سبزتر شدن ایرانی آباد و حل مشکل انرژی و ناترازی برق در ایران کمک خواهد کرد.
در متن به «بومی‌سازی فناوری پنل» در فاز دوم اشاره شده. منظور مونتاژ ماژوله یا تولید سلول هم در برنامه‌ست؟ و این پروژه چه فرصت‌هایی برای شرکت‌های دانش‌بنیان اصفهان ایجاد می‌کنه؟
نقشه راه بومی‌سازی مرحله‌ایه:
مونتاژ ماژول با سهم داخلی‌سازی در فریم، جعبه اتصال، شیشه و بک‌شیت؛
ارتقا به ساخت بخشی از زنجیره سلول/ورق آلومینیوم/اتصالات در همکاری با تأمین‌کنندگان منتخب؛
توسعه خدمات اینورتر، مانیتورینگ، ربات‌های پاک‌سازی و SCADA با محوریت شرکت‌های دانش‌بنیان.
برای دانشگاه‌ها و استارتاپ‌های اصفهان، محورهایی مثل بهینه‌سازی MPPT، پیش‌بینی تولید با هوش مصنوعی و تعمیرات پیش‌گویانه تعریف شده. اگر حوزه تخصصی‌تون رو بفرستین، برای فراخوان‌های همکاری بهتون اطلاع می‌دیم.