تأثیر کیفیت وسایل آشپزخانه بر سلامت؛ بهترین ظروف برای پخت و پز

سلامت همه ما با ظرف هایی که در آن پخت و پز می کنیم گره خورده است و به بیان دیگر، هر کسی که در ظرف های سالم غذا می پزد بدن سالم تری دارد و به بیماری های مختلف، کمتر مبتلا می شود. سوالی که شاید برای خیلی ها پیش آمده باشد این است که چه ظرف هایی برای آشپزی مناسب ترند و در کدام ظرف ها نباید غذا را بپزیم و یا حتی نگهداری کنیم. به جهت اهمیتی که این موضوع دارد ما تصمیم گرفتیم در مورد آن، مقاله ای بنویسیم و اطلاعات مفید و ارزنده ای به شما بدهیم؛ پس با ما همراه باشید.

بهترین و سالم ترین ظرف ها برای پخت و پز و آشپزی کدام اند؟

اکثر کسانی که به فکر سلامت خود و اعضای خانواده شان هستند یکی از ظرف های زیر را تهیه کرده و در آشپزخانه به کار می برند؛ آشپزی کردن در این ظرف ها بی خطر است:

1- ظرف های چدنی

یکی از ظرف های موجود در بازار که امکان پخت و پز در آنها وجود دارد، ظرف های چدنی هستند. این ظرف ها مزیت های زیادی به شرح زیر دارند:

• پخش یکنواخت گرما
• قدرت بالا در نگهداری گرما
• مقاومت و دوام بالا

تابه ها و قابلمه هایی که با چدن ساخته می شود امکان پخت یکنواخت غذا را به خانم های خانه دار می دهند و به جهت اینکه گرما را در خود نگه می دارند می توانند تا چندین ساعت غذای پخته شده را گرم نگه دارند.

درست است این ظرف ها مزیت های زیادی دارند اما معایبی به شرح زیر نیز برای آنها ذکرشده است:

• سنگین بودن
• نیازمند به مراقبت های خاص برای جلوگیری از زنگ زدن آنها

در یک کلام باید بگوییم، نگهداری ظرف هایی که چدنی هستند اندکی سخت تر از ظرف هایی است که از چدن در ساخت آنها استفاده نشده است. نکته مهمی که خوب است در مورد این ظرف ها بدانید به کار بردن آهن در ساخت آنهاست. کسانی که کمبود آهن می توانند از ظرف های چدنی استفاده کرده و بدین وسیله، کمبود آهن خون شان را تا حدی جبران کنند.

2- ظرف های مسی

از دیگر ظرف هایی که امروزه بسیار مورد توجه قرار گرفته است می توان به ظرف های مسی اشاره کرد. این ظرف ها مزیت به شرح زیر دارند:

• کمک به سلامت پوست و مو
• سلامت قلب
• درمان کننده کم خونی
• تقویت کننده سیستم ایمنی بدن

این قابلمه ها رسانایی حرارتی بالایی دارند و به همین خاطر است که پخت مواد غذایی در آنها به خوبی صورت می گیرد و ضمنا، باعث می شوند که انرژی نیز در بهینه ترین حالت ممکن مصرف شود. این ظرف ها را می توان یکی از بهترین ظرف پخت و پز دانست، اما خوب است بدانید که ظرف های مسی نیز عیب هایی به شرح زیر دارند:

• بالا بودن قیمت
• نیاز به تمیزکاری و سفیدکاری
• واکنش دادن با غذاهای اسیدی

بهتر است که خانم های خانه دار، فقط از این ظرف ها برای آشپزی استفاده نکنند؛ چرا که استفاده بیش از حد از این ظرف ها باعث می شود که مس در کبد جمع شده و مشکلاتی در آینده برای فرد به وجود آید.

3- ظرف های سرامیکی

از دیگر لوازم کاربردی در آشپزخانه و آشپزی می توان به ظرف های سرامیکی اشاره کرد. امروزه، سرامیک هایی ساخته شده اند که می توانند گرما را تحمل کرده و دچار آسیب و ترک نشوند. از جمله مزیت های ظرف های سرامیکی می توان به این موارد اشاره کرد:

• مناسب برای پخت مواد غذایی
• راحتی در شستشو
• مقاوم در مقابل خط و خش
• دارای ظاهری زیبا

امروزه این ظرف ها طرفداران زیادی پیدا کرده و بسیاری ها به دلیل ظاهر زیبایی که ها دارند در جهت تهیه آنها بر می ایند، اما خوب است که این گروه به معایب این ظرف ها نیز توجه و دقت داشته باشند و با علم به معایب برای خرید قابلمه ها و تابه های سرامیکی اقدام کنند. معایب این ظرف ها به صورت خلاصه به این شرح است:

• حساس بودن به ضربه
• حساس بودن به دماهای بالا

توصیه ای که در مورد این ظرف ها باید به آن عمل شود نحوه شستن آنهاست. برخی متخصصان حوزه تغذیه توصیه می کنند که در صورت استفاده از قابلمه و تابه های سرامیکی حتما با دست برای شستن آنها اقدام کرد.

4- ظرف های استیل

ظرف های استیل نیز یکی دیگر از ظروف آشپزخانه هستند که امروزه طرفداران زیادی دارند. در ساخت این ظرف ها از استیل (فولاد ضد زنگ) استفاده شده که متشکل از کروم، نیکل و آهن است. این ظرف های مزیت هایی به شرح زیر دارند:

• دوام بالا
• مقاوم در مقابل زنگ زدگی و خوردگی
• مقاوم در مقابل واکنش با دیگر ترکیبات
• راحتی در شستشو
• مقاوم در مقابل حرارت بالا

هر چند که پخت غذا در قابلمه های استیل تجربه پخت غذا به بهترین شکل را به خانم های خانه دار می دهد اما خوب است به معایبی که در مورد این ظرف ها ذکر کرده اند نیز توجه و دقت کافی داشت. از جمله معایب ظرف های استیل می توان به این موارد اشاره کرد:

• سنگین بودن
• قیمت بالا

موضوع مهمی که در مورد این ظرف ها باید مورد توجه قرار داده شود استفاده از ماده ای به نام نیکل یا کروم در ساخت این ظرف هاست که ممکن است برای برخی افراد، حساسیت زا باشد. این ظرف ها برای مواقعی که قرار است در معرض دمای بسیار بالا قرار بگیرند اصلا مناسب نیستند.

5- ظرف های تفلون

قابلمه های تفلون به دلیل مزیت های زیادی که دارند و همین طور با توجه به قیمت مناسب شان یکی از پرطرفداران ترین ظرف ها در آشپزخانه به شمار می روند. از جمله مزیت هایی که می توان در خصوص این ظرف ها بیان کرد اینها هستند:

• شستشوی ساده و راحت
• قیمت مناسب
• نچسب بودن
• نیاز به روغن کم برای پخت و پز

درست است که انواع و اقسام غذاها را می توان در این ظرف ها درست کرد و از میل کردن آنها لذت برد، اما برای آنکه بدانیم هزینه مان را برای خرید چه ظرف هایی صرف می کنیم خوب است که در جریان معایب تابه ها و قابلمه های تفلون نیز قرار بگیریم. مواردی که در ادامه بیان می کنیم از جمله معایب ظرف های تفلون است:

• حساس بودن به خراشیدگی
• بیماری زا بودن

متاسفانه در ساخت ظرف های تفلون از مواد شیمیایی استفاده شده و به همین خاطر، بهتر است که این ظرف ها تحت دمای بسیار بالا قرار نگیرند. گرچه در طی سال های گذشته سعی شده که از ترکیبات سالم تری در تهیه این قابلمه ها استفاده کنند اما بهتر است که برای مواقعی که قرار است غذا دمای بالایی دریافت کند برای پخت غذا از ظرف های دیگری استفاده کرد.

6- ظرف های شیشه ای

امروزه، از شیشه نیز در ساخت قابلمه و تابه استفاده می کنند که آنها نیز محبوبیت خاص خود را بین ظرف های مخصوص اشپزی در میان خانم ها پیدا کرده اند. مزیت های زیر را می توان در خصوص این ظرف ها بیان کرد:

• عدم ایجاد تغییر در رنگ و بوی غذا
• مقاوم بودن به حرارت
• شفاف بودن
• مناسب برای پخت انواع غذا

چنانچه تصمیم جدی برای تهیه ظرف های شیشه ای گرفته اید به معایب آن که در ادامه ذکر شده توجه کنید:

• حساس به ضربه
• حساس به تغییرات ناگهانی دما

اگر قصد دارید برای تهیه قابلمه شیشه ای اقدام کنید خوب است آن دسته از ظرف هایی را تهیه کنید که شفاف بوده و رنگی نیستند. ظرف هایی که رنگی هستند حاوی یون های و فلزات سنگین بوده که در صورت دمای بالا، این یون ها و ترکیبات وارد غذا شده و سلامت انسان را تحت تاثیر قرار می دهند.

7- ظرف های آلومینیومی

نوع دیگری از ظروف پخت و پز ظرف هایی هستند که در ساخت آنها از آلومینیوم استفاده می شود. این ظرف ها نیز به دلیل مزیت هایی به شرح زیر، از محبوبیت قابل قبولی برخوردارند:

• سبک بودن
• رسانایی مناسب
• پخش یکنواخت گرما

موضوعی که به یک نگرانی در مورد ظرف های آلومینیومی تبدیل شده است این است که در صورت پخت غذا در این ظروف، ممکن است که مقداری آلومینیوم وارد غذا شده و آن نیز به بدن وارد شود. توصیه ای که برای پیشگیری از چنین اتفاقی عنوان می کنند استفاده از ظرف های آلومینومی است که روکش دار شده اند؛ به این شکل می توان جلوی ورود این ماده به بدن را گرفت و از آسیب های آن پیشگیری کرد.

چرا ظرف های پلاستیکی برای پخت و پز مناسب نیستند؟

شاید برای خیلی ها این سوال به وجود آید که چرا ظرف های پلاستیکی برای پخت غذا مناسب نیستند. ما در این قسمت قصد داریم در خصوص این موضوع، اطلاعاتی به شما بدهیم.

یکی از دلایلی که باعث شده بین ظروف پلاستیکی آشپزخانه، اثری از تابه و قابلمه نباشد این است که این ظرف ها در صورتی که حتی کمترین حرارت را دریافت کنند تغییر شکل می دهند. اصولا، پلاستیک یکی از موادی است که با گرما و حرارت رابطه خوبی نداشته و در صورت دریافت گرما و حرارت، تغییر شکل داده و به اصطلاح، آب می شود.

به دنبال ذوب شدن ظرف های پلاستیکی، اولین اتفاقی که خواهد افتاد وارد شدن ترکیبات این ظرف ها به غذایی است که در آن ریخته شده است. این اتفاق، منجر به آسیب های جسمانی به انسان شده و از آنجایی که این ترکیبات شیمیایی هستند سلامت انسان به خطر می افتد.

در مطلب منتشر شده در سایت پویا پلاست موارد دیگری نیز به عنوان خطر ظروف پلاستیکی ارزان ذکر شده است که از جمله مهم ترین آنها می توان به این ها اشاره کرد:

• سقط شدن جنین
• آلوده کردن محیط زیست
• بیمار شدن انسان
• به هم ریختن تعادل در هورمون های بدن انسان
• وارد شدن سم به بدن از طریق ظرف های پلاستیکی
• افزایش احتمال ابتلا به سرطان در صورت استفاده نادرست و نا به جا از این ظرف ها

آیا پلاستیک، راهی برای ورود به مغز انسان پیدا کرده است؟

مضراتی که پلاستیک ها و ظرف های پلاستیکی دارند تنها به مواردی که در بالا اشاره کردیم خلاصه نشده و یکی از بدترین اتفاقاتی که استفاده از ظرف های پلاستیکی برای ما رقم زده اند ورود پلاستیک و ریز پلاستیک ها به مغز انسان است. یکی از پژوهش هایی که در 11 فوریه در مجله‌ی Nature به چاپ رسیده است نشان می دهد که امروزه، میزان زیادی پلاستیک در داخل مغز انسان وجود دارد که این به خاطر استفاده بیش از حد از ظرف های پلاستیکی است. محققان به وضوح بیان می کنند که میزان پلاستیکی که در مغز انسان به چشم می خورد به بیش از 50 درصد افزایش پیدا کرده است.

سوالی که اینجا ممکن است به وجود آید این است که این میزان پلاستیک از چه طریق به مغز ما راه پیدا کرده است؟ نه تنها ظرف های پلاستیکی که در همه خانه ها یافت می شود، بلکه پارچه هایی که در ساخت آنها از ترکیبات مصنوعی استفاده کرده اند، بطری های آب معدنی و حتی بسته بندی های مواد غذایی که اغلبا پلاستیکی هستند باعث شده که پلاستیک نه تنها به مغز ما، بلکه به ریه، کبد، قلب و حتی جفت جنین راه پیدا کند.

پلاستیک ها عاشق چربی بوده و از این طریق است که توانسته اند خود را به قسمت های مختلف بدن ما برسانند. وقتی که یک غذای چرب می خوریم، این پلاستیک ها به سمت مغز حرکت کرده و در آنجا تجمع پیدا می کنند و این گونه می شود که می گویند به اندازه یک قاشق پلاستیکی، پلاستیک در مغز ما تجمع پیدا کرده است.

نگرانی که تجمع پلاستیک در مغز ایجاد می کند ذره ها و ترکیباتی هستند که همراه با پلاستیک ها وارد بدن شده و مشکلاتی را برای بدن ما ایجاد می کند. این مواد شیمیایی، خطرات زیادی دارند و باعث ایجاد بیماری در انسان می شوند. چه بسا برخی بیماری های ناشناخته ای که امروز ما با آنها درگیر هستیم به خاطر ورود پلاستیک و ترکیبات همراه آن به بدن ما باشد.

خبر خوبی که در مورد بدن و مقابله با ظرف های پلاستیکی می توانیم به شما بدهیم این است که کبد و کلیه ها ما قادرند پلاستیکی که واردشان شده است از خود دور کنند، اما خبر بد این است که هنوز دانشمندان نمی دانند که آیا مغز هم می تواند این کار را انجام دهد یا خیر. اگر شما نیز نگران این مساله هستید و دوست ندارید که پلاستیک اثرات سوئی روی سلامت شما داشته باشید به نکاتی که در ادامه بیان خواهیم کرد به دقت عمل کرده و آنها را در زندگی خود جاری و ساری کنید.

چه کنیم تا از آسیب ظرف های پلاستیکی در امان باشیم؟

• استفاده از ظرف های پلاستیکی را حتی زمانی که می خواهید آنها را در ماکروویو قرار دهید، اجتناب کنید. حرارتی که توسط این دستگاه ها تولید می شود جذب ذرات پلاستیک شده، به غذا وارد می شوند و سلامت انسان را به خطر می اندازند.
• به جای آنکه از ظرف های پلاستیکی برای نگهداری غذا استفاده کنید بهتر است به سراغ ظرف هایی بروید که در ساخت آنها از فلز و یا شیشه استفاده شده است. این ظرف ها در اثر افزایش دما، ترکیباتی که در خودشان دارند آزاد نکرده و غذا به سالم ترین شکل ممکن، نگهداری و گرم می شود.
• اگر عادت کرده اید که در بطری های پلاستیکی آب بنوشید، از آن دسته بطری هایی استفاده کنید که مجددا قابل استفاده هستند. برخی تحقیقاتی که در سال 2024 انجام شده است نشان می دهد که بطری های آب ممکن است بیش از 240000 ذره پلاستیک در خود داشته باشند که این در نوع خود، بسیار نگران کننده است.
• با کاهش مصرف پلاستیک و کم رنگ تر کردن مصرف کیسه های پلاستیکی، آثار مضر ظرف های پلاستیکی را کاهش دهید.
• تا جایی که می توانید از مصرف مواد فرآوری شده که در ظرف های پلاستیکی نگهداری می شوند خودداری کنید. برخی از تحقیقات می گویند که ظرف های پلاستیکی که مواد غذایی فرآوری شده در آنها نگهداری می شود می توانند حاوی میکروپلاستیک ها باشند.
• حتی برای نگهداری مواد غذایی نیز، بهتر است که انتخاب شما ظرفی به جز ظرف های پلاستیکی باشد. درست است که این ظرف ها ارزان قیمت هستند، سبک بوده و خرید آنها برای همه امکان پذیر است اما بهتر است که به آثار سوء آنها نیز توجه و دقت داشت.

تحقیقات زیادی نشان می دهد که ماده پلاستیک به صورت میکروپلاستیک، در حال وارد شدن به بدن و زندگی ما است که این، تاثیری به جز کاهش سلامت انسان ندارد و تلاش ما را می طلبد که تا جایی که برای مان امکان پذیر است برای کاهش تاثیرات منفی این ماده، اقدامی انجام دهیم. هر چند هنوز هم مشخص نیست که میکروپلاستیک ها چه بلایی بر سر انسان می آورند اما امروز، همان روزی است که ما باید همت کرده و با کاهش مصرف ظرف های پلاستیکی قدمی به سمت زندگی سالم برداریم.