دلیل و فلسفه ی اینکه قبل از نوروز سبزه سبز می کنند

جشن عید نوروز یکی از قدیمی‌ترین و جذاب‌ترین جشن‌های ما ایرانیان است که به دوران باستان برمی‌گردد و آداب و رسوم زیادی به همراه دارد. چند ساعت قبل از تحویل سال نو، مردم سفره هفت سین پهن کرده و سیب، سرکه، سماق، سنجد، سمنو، سبزه، سیر و … در آن قرار می دهند. هرکدام از نمادها و فاکتورهایی که در این سفره مورد استفاده قرار می‌گیرند علت و فلسفه خود را دارند که ما در ادامه این بخش از نمناک علت قرار دادن سبزه بر سفره هفت سین را بررسی می کنیم.

چرا سبزه عید می کاریم؟

سبزه نماد و نشانه‌ای از سبزی و شادابی و پیوند انسان با طبیعت است، به همین خاطر ما ایرانیان سبزه عید را با هدف شادی و طراوت بر سر سفره قرار می دهیم تا سالی شاد و با طراوت و خرم داشته باشیم.

چه سبزه ای در سفره هفت سین قرار دهیم؟

زرتشتیان در گذشته بیشتر “تره تیزک” یا به زبان محلی ششه را بر روی کوزه های سفالی سبز می کردند، اگر می خواهید به رسم زرتشتیان عمل کنید،تره تیزک را یک شبانه روز خیس کرده و آن را در کیسه های پارچه ای نازک بریزید و در جایی گرم قرار دهید تا جوانه بزنند،پس از جوانه زدن دانه ها را در بشقاب های پهن بی لبه ریخته و روی جوانه ها را پرده ای از ماسه نرم ریخته و آب دهید تا سبز شوند.

امروزه کاشتن عدس، گندم و… رواج دارد، کافی است شما حبوبات را در آب قرار داده، چند روز خیس کنید و سپس آنها را بعد از رویش اولیه در ظرف تزیینی هفت­سین ریخته و پس از رشد بر سر سفره قرار دهید. هیچ وقت ارزن سبز نکنید زیرا ارزن سمبل فقر می باشد. گندم، عدس، تره تیزک بهترین دانه ها برای کاشت سبزه هستند.

تاریخچه ی کاشتن سبزه

رسم و فلسفه سبز کردن سبزه پیش از عید  متعلق به دوره باستان است، در کتاب‌های تاریخی مثل «آثار الباقیه» آمده است که ایرانیان به مدت ۲۵ روز قبل از عید، شروع به کاشتن انواع دانه برای روییدن سبزه روی ۱۲ ستون در میدان شهر می‌کردند. دوازده ستون از خشت خام بر پا می شد و بر هر ستون غلات متفاوتی مانند گندم، جو، برنج، باقلا، کاجیله، ارزن، ذرت، لوبـیا، نخود، کنجد، عدس و ماش می کاشتند و در ششمین روز فروردین، با شادی این سبزه ها را می کندند و به نشان برکت و باروری در تالارها پخش می کردندو معمولا سه قاب از سبزه به نماد اندیشه نیک، گفتار نیک و کردار نیک بر سفره هفت سین می گذاشتند.

دلیل علمی کاشت سبزه

در بسیاری از استان های ایران مردم برای عید غلات مختلفی مانند گندم، جو، عدس، لپه و… می کاشتند، برای اینکه بدانند کدام نوع از غلات رشد بهتری در آن سال خواهد داشت، هر کدام از آنها که بهتر سبز می شد،در همان سال آن را در زمین های کشاورزی می کاشتند زیرا معتقد بودند کلیه کاشتنی ها و نشاءها با آب و هوای همان سال نسبت مستقیم دارد. در شهرهای استان لرستان، مردم قبل از عید گاودانه می کاشتند تا ببینند در سال جدید خوراک دام دارند یا خیر.

کی سبزه عید بکاریم؟

بسیاری از مردم قبل از آغاز سال نو (ده روز یا دو هفته پیش از نوروز) در ظرف های کوچک و بزرگ دانه هایی چون گندم، عدس، ماش و … را سبز می کنند تا بر سر سفره هفت سین قرار دهند. مردم آذربایجان، گندم و عدس را سومین چهارشنبه اسفند ماه می کارند. مردم یزد نیز از نیمه اسفند سبزه را در کاسه و بشقاب و روی کوزه های سفالی می کارند. زمان لازم برای تهیه برخی سبزه ها عبارتند از:

عدس ( مدت جوانه زدن : ۵-۳ روز )
ماش ( مدت جوانه زدن : ۵-۳ روز )
گندم ( مدت جوانه زدن : ۳-۲ روز )
ارزن ( مدت جوانه زدن :۴-۳ روز )

برای اینکه سبزه عیدتان رشد بهتری داشته باشد، از ظروف سفالی و چینی به جای ظروف پلاستیکی استفاده کنید، برای بیشتر شدن عمر سبزه باید قطر بستر کمتر باشد.برای آبیاری سبزه نیز در طی مراحل کشت سبزه عید از آب ولرم استفاده کنید.

چرا سبزه عید را در آب می اندازند؟

معمولا مردم تا سیزده فروردین ( سیزده بدر ) سبزه عید را نگه می دارند و در روز طبیعت که متعلق به ایزدبانوی آب و باران است، سبزه‌های عید را پیشکش ایزدبانو آناهیتا کرده و برای باریدن به‌موقع باران و زیاد شدن محصولات کشاورزی و سرسبزی زمین دعا می‌کنند. انداختن سبزه در آب روان، نشانه زندگی‌بخش بودن سبزه و نشان از تحرک و پویایی دارد. برخی هم دلیل این کار را دور کردن بلاها، بیماری و مریضی و پلیدی‌ها می دانند.