تاریخچه برنامه هسته ای ایران

جزئیات و نخوه ورود ایران به صنعت هسته ای به روایت مصطفی دولت یار

عضو ارشد پیشین تیم مذاکره کننده هسته‌ای در نشستی با دانشجویان جزئیات زمان و نحوه ورود ایران به صنعت هسته‌ای را در پیش از انقلاب و نیز روند، موانع و پیشرفت‌هایی را که برنامه هسته ای ایران از سال ۱۹۶۷ تاکنون طی کرده است را تشریح کرد.

به گزارش خبرنگار سیاسی خارجی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، مصطفی دولت یار عضو پیشین تیم مذاکره کننده هسته‌ای در نشست بررسی گذشته و حال برنامه هسته ای ایران که در دانشگاه امام صادق برگزار شد در جمع دانشجویان اظهار کرد: پس از پایان جنگ جهانی دوم تغییر رویکرد آمریکا مبنی بر استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای برای دفع فشارهای جامعه بین المللی در اثر بمباران هیروشیما در ژاپن ، ایران نیز تصمیم گرفت تا به جمع کشورهای استفاده کننده از صنعت هسته‌ای بپوندد. در سال ۱۹۶۷ راکتور تحقیقاتی تهران (TTR) به ایران تحویل داده شد و در همان سال موسسه تحقیقات انرژی اتمی نیز تاسیس شد. نکته جالب توجه آن که با وجود اینکه ایران در آن زمان معاهده ان پی تی را امضا نکرده بود سوخت این راکتور سوخت هسته‌ای ۹۰ درصد بود که قابلیت استفاده در مصارف نظامی را داشت و این نخستین گام ایران در جهت هسته‌ای شدن بود. پس از آن نیز رشته دانشگاهی علوم هسته‌ای در دانشگاه تهران برای تحصیل دانشجویان ایجاد شد. برنامه هسته ای ایران

دولت یار در ادامه افزود: در سال ۱۹۷۳ موسسه پژوهشی استنفورد آمریکا پس از انجام پروژه ای تحقیقاتی در مورد میزان نیاز ایران به انرژی هسته‌ای پیشنهاد می کند که ایران تا سال ۹۴ میلادی به ۲۰ هزار مگاوات برق هسته‌ای نیاز دارد و شاه نیز اعلام می کند که تا سال ۹۹ میلادی قصد دارد ۲۳ راکتور هزار مگاواتی را بسازد و از این زمان رقابت شدید میان شرکت‌های هسته‌ای غربی برای حضور در ایران آغاز می‌شود که البته ۵ سال بعد انقلاب اسلامی رخ می‌دهد. در این دوره ۵ ساله پیش از انقلاب آمریکا قراردادی ۱۵ میلیارد دلاری با تهران امضا می‌کند که بر طبق آن قرار بود ۸ راکتور هسته‌ای را با ظرفیت ۸ هزار مگاوات در ایران بسازد. در همان سال دانشگاه ام آی تی آمریکا نیز قرارداد دیگری را با ایران مبنی بر تربیت و تعلیم متخصصان هسته‌ای ایرانی به امضا می‌رساند. برنامه هسته ای ایران

او افزود: در این زمان جرالد فورد رییس جمهور پیشین آمریکا به صراحت اعلام می کند که گسترش تاسیسات هسته‌ای و برنامه هسته ای ایران هیچ گونه منع نظامی و امنیتی ندارد اما فرانسه نیز در سال ۱۹۷۴ برای ساخت تعدادی از راکتورهای هسته‌ای ایران و ساخت یک مرکز آموزشی هسته‌ای در اصفهان به ایران وارد می‌شود و در سال ۱۹۷۷ یک قرارداد دو میلیارد دلاری میان ایران و فرانسه برای ساخت دو راکتور هسته‌ای امضا می‌شود. آلمان نیز با ایران یک قرارداد مبنی بر ساخت دو راکتور هسته‌ای در نیروگاه بوشهر و بهره ‌برداری از آن تا سال ۱۹۸۱ منعقد می‌کند.

دولت‌یار ادامه داد: انگلیس نیز قرارداد دیگری را با ایران برای صادرات اورانیوم خام و تبدیل آن به UF6 منعقد می‌کند. برنامه هسته ای ایران

این عضو پیشین تیم مذاکره کننده هسته‌ای در ادامه گفت: پس از انقلاب اسلامی و پایان جنگ با صدام به دلیل افزایش روز افزون جمعیت و کمبود برق نخستین بار در دولت هاشمی رفسنجانی کلید از سرگیری فعالیت‌های هسته‌ای زده شد. هنگامی که غرب از دادن سوخت هسته‌ای و نیروی متخصص به ایران امتناع کرد ایران مجبور به انعقاد قراردادهایی با روسیه و پاکستان شد که البته به دلیل فشارهای آمریکا به نتیجه‌ای نرسید. پس از آن در سال ۲۰۰۲ نیز منافقین با نشان دادن چند اسلاید ماهواره‌ای و ادعاهایی مبنی بر اینکه ایران در حال ساخت بمب هسته‌ای است یک جنگ تبلیغاتی امنیتی را علیه ایران به راه انداختند که تا امروز نیز ادامه دارد.

او در ادامه اظهار کرد:‌ در دوران ریاست جمهوری محمد خاتمی فرصت جدیدی برای تعامل و مذاکره با غرب در مورد بحث شفاف سازی و اعتمادسازی درخصوص برنامه هسته‌ای ایران به وجود آمد. رهبران غربی پس از چند دور مذاکرات با ایران و حضور در کاخ سعدآباد توافقی را انجام دادند که درنتیجه آن تفاهماتی میان دو طرف حاصل شد که در نتیجه نشان دادن انعطاف از طرف ایرانی بود و براساس این توافق ایران حدود دو سال و نیم همه فعالیت‌های هسته‌ای خود را متوقف کرد تا اعتمادسازی که از طرف ایران باید انجام شود نتیجه دهد. پس از گذشت دو سال و در اواخر دوران ریاست جمهوری خاتمی هنوز از طرف غرب هیچ واکنش شفاف و مثبتی صورت نگرفته بود.

دولت‌یار تصریح کرد: در آن زمان من در نیویورک بودم و به خاطر دارم در جلسه‌ای که میان وزرای خارجه انگلیس ، فرانسه و آلمان با هیات ایرانی انجام شد طرف ایرانی درخواست کرد که پس از دو سال اعتمادسازی و توقف فعالیت‌های هسته‌ای باید یک نتیجه مثبت و مطلوب را در این‌باره از غرب ببیند. اما در جواب فیشر وزیر خارجه پیشین آلمان در آن جلسه به صراحت گفت که شما نباید انتظار داشته باشید این توقع مقدمه از سرگیری فعالیت‌های هسته‌ای ایران باشد. درواقع این توقف و محدودیت‌ها در جهت از بین بردن کامل تاسیسات و برنامه هسته‌ای ایران است. اتخاذ چنین رویکردی از سوی غرب درواقع برای ایران شوک بزرگی بود چرا که طبق توافقی که صورت گرفته بود قرار بود پس از انجام اقدامات داوطلبانه از طرف ایران در جهت شفاف‌سازی ایران بتواند فعالیت هسته‌ای خود را از سر بگیرد.

او افزود: ایران پس از مشاهده عدم حسن نیت غرب در رابطه با برنامه هسته‌ای ایران در همان دولت خاتمی تصمیم گرفت تا همه برنامه هسته‌ای خود را بار دیگر به صورت کامل ادامه دهد. از این رو غرب نیز در تقابل با ایران چندین قطعنامه در سازمان ملل به تصویب رساند و در این فضا بود که دولت نیز عوض شد. برنامه هسته ای ایران برنامه هسته ای ایران برنامه هسته ای ایران

دولت‌یار گفت: در این زمان ایران با سرعت هر چه بیشتر به سمت افزایش توانمندیهای هسته‌ای خود حرکت کرد و طرف مقابل نیز به سمت اعمال حداکثر فشارهایی که می توانست علیه ایران اعمال کند گام برداشت. حتی در این مدت نیز هر از گاهی فرصتی به دیپلماسی داده می شد که یکی از این فرصت های غربی که طرف غربی آن را از دست داد و با میانجیگری برزیل و ترکیه حاصل شد در سال ۲۰۱۰ رخ داد. در این سال ایران به آژانس نامه‌ای ارسال کرد که برای راکتور تحقیقاتی تهران به سوخت هسته‌ای نیاز دارد و حاضر است آن را به صورت قانونی از بازار جهانی تهیه کند. در این زمان باراک اوباما با میانجیگری روسای جمهور ترکیه و برزیل به ایران اعلام کرد که اگر حاضر باشید ذخایر اورانیوم غنی شده خود را به خارج از ایران انتقال دهید ایران می تواند سوخت هسته‌ای موردنیازش را از طریق روسیه و فرانسه تامین کند. پس از امضای بیانیه تهران با حضور روسای جمهور برزیل و ترکیه قرار شد ایران ۱۲۰۰ کیلوگرم از اورانیوم غنی شده ۲۰ درصدش را به ترکیه انتقال دهد و در عوض روسیه و فرانسه سوخت هسته‌ای راکتور تحقیقاتی تهران را تامین کنند. اما این فرصت نیز با اتخاذ سیاست‌های مبهم و دوگانه آمریکا از بین رفت که پس از آن نیز قطعنامه ننگین ۱۹۲۹ را در جهت صدور تحریم‌های گسترده علیه ایران در سازمان ملل تصویب کردند. پس از آن نیز آمریکا روش‌های دیگری مثل حمله سایبری به تاسیسات هسته‌ای و پروژه ترور چندین دانشمند هسته‌ای ارزشمند کشورمان را امتحان کرد که البته هیچ یک به نتیجه نرسید و ایران توانست با سوخت تولیدی خود فعالیت راکتور تحقیقاتی تهران را آغاز کند. در این زمان بود که غرب به بی نتیجه بودن تحریم‌ها برای توقف برنامه هسته ای ایران پی برد و پای میز مذاکره نشست. برنامه هسته ای ایران

منبع:ایسنا