«این کشف شگفت‌انگیز نشان می‌دهد که مواد مخدر در مصر باستان می‌توانستند از جایگاهی والا برخوردار بوده و به‌طور گسترده مصرف شوند؛ تا آنجا که پادشاهان و فرمانروایان حتی در سفر به جهان دیگر نیز برمی‌گزیدند آن را همراه خود داشته باشند.
به گفتهٔ نویسندگان پژوهش تازه، «این مطالعه روشن‌ترین و جامع‌ترین شواهد تاکنون را دربارهٔ جایگاه تریاک در جامعهٔ مصر باستان ارائه می‌دهد و برای نخستین بار محتوای یک آلاباستر مصریِ کتیبه‌دار با روش‌های علمی شناسایی شده است.»
این اثر که در مجموعهٔ بابلی موزهٔ پی‌بادی دانشگاه ییل نگهداری می‌شود، یک گلدان آلاباستری است که کتیبه‌هایی به چهار زبان باستانی—اکدی، عیلامی، فارسی و مصری—بر خود دارد. بر روی آن نام خشایارشا یکم، شاهنشاه هخامنشی سدهٔ پنجم پیش از میلاد، همراه با لقب «شاه بزرگ» دیده می‌شود.»
«به گفتهٔ پژوهشگران، شمار اشیای کتیبه‌دارِ سالم و دست‌نخورده از این نوع در سراسر جهان کمتر از ده عدد است و همگی در اختیار فرمانروایان یا دیگر طبقات ممتاز قرار داشته‌اند. نویسندگان مطالعه با بهره‌گیری از روش گاز کروماتوگرافی-طیف‌سنجی جرمی، درون این گلدان ترکیباتی چون نوسکاپین، هیدروکوتارنین، مورفین، تبائین و پاپاورین را شناسایی کردند—همگی شاخص‌های زیستی تشخیصی برای تریاک.
این یافته می‌تواند به بحث دیرینه دربارهٔ کارکرد این ظروف سلطنتی—که برخی پژوهشگران آنها را محفظهٔ عطر یا لوازم آرایشی می‌دانستند—پایان دهد. بر پایهٔ نتایج به‌دست‌آمده، نویسندگان بر این باورند که این ظروف در حقیقت «بسته‌های» باستانی حاوی مواد مخدر برای نخبگان سیاسی بوده‌اند.
پیش‌تر نیز در گورستانی در سِدمنت، در جنوب قاهره، که به دفن افراد کم‌برخوردار اختصاص داشت، درون چند ظرف نشانه‌هایی از تریاک یافت شده بود. در کنار هم، این شواهد نشان می‌دهد که این ماده در مصر باستان هم در میان مردم عادی و هم در میان نخبگان مصرف می‌شده است.
این موضوع پرسش‌های تازه‌ای را دربارهٔ محتوای دیگر ظروف آلاباستری، به‌ویژه آنهایی که در آرامگاه توت‌عنخ‌آمون کشف شده‌اند، برمی‌انگیزد. به گفتهٔ نویسندگان، «در بسیاری از آلاباسترهای غارت‌شده از آرامگاه توت‌عنخ‌آمون، رسوبات آلی چسبناک و قهوه‌ای تیره با بویی مشخص دیده شده که با ویژگی‌های شیرهٔ خشک‌شدهٔ تریاک مطابقت دارد.»
آنان می‌نویسند: «از این‌رو، دست‌کم برخی از این ظروف در واقع حاوی تریاک بوده‌اند؛ سنتی دیرپا در مصر باستان که تازه آغاز به درک آن کرده‌ایم.» پژوهشگران حتی احتمال می‌دهند که این گونه گلدان‌های آلاباستری مترادف با تریاک شده باشند؛ همان‌گونه که امروزه قلیان با مصرف تنباکوی قلیان هم‌معناست. هرچند این فرضیه تا حدی جنبهٔ گمانه‌زنی دارد، اما آنان تأکید می‌کنند: «اکنون کاملاً روشن است که مصرف تریاک بخشی تثبیت‌شده از زندگی روزمرهٔ باستانی بوده است.»
نتیجه گیری
«بر پایهٔ نمونه‌های بقایای آلی به‌دست‌آمده از مجموعهٔ بابلی ییل و موزهٔ پن، اکنون شواهد کافی وجود دارد که نشان دهد دست‌کم برخی از انواع ظروف آلاباستر مصری پیوندی مستقیم با ذخیره‌سازی، آماده‌سازی و مصرف تریاک داشته‌اند؛ فراتر از کاربری عمومی‌تر کلسیت. این امر افق گسترده‌تری از سنت‌های دارونامه‌ای در جهان باستان را بازتاب می‌دهد که هنوز به‌خوبی شناخته نشده است. ظروف آلاباستری مصری اکنون با امضاهای شیمیایی روشنِ تریاک هم در جوامع نخبگانی بیرون از مصر (مانند بین‌النهرین) و هم در بسترهای فرهنگی عادی‌تر درون مصر (مانند سِدمنت) شناسایی شده‌اند؛ یافته‌هایی که گمانه‌زنی‌های دیرینه دربارهٔ کارکرد آنها به‌عنوان محفظهٔ لوازم آرایشی یا ابزار انتقال پیام‌های خصوصی را که بیش از یک قرن ادامه داشت، رد می‌کند.
این ظروف آلاباستری احتمالاً برای مصرف‌کنندگان آن روزگار نشانه‌های فرهنگی شناخته‌شده‌ای بوده‌اند؛ همان‌گونه که امروزه قلیان با مصرف تنباکوی قلیان پیوند خورده است. آنها شاید حتی نمادهای استعاری یک سنت فرهنگی متمایز بوده‌اند؛ نمونه‌هایی از «برندسازی» آشکار به معنای امروزی، یعنی گونه‌هایی از ظروف که بلافاصله تداعی‌گر مصرف تریاک در سنتی چندصدساله بوده‌اند. پژوهش‌های تازه با بهره‌گیری از روش‌هایی چون pXRF و pFTIR و دیگر فنون تحلیلی در حال کمک به درک بهتر ویژگی‌ها، خاستگاه‌ها و «زندگی‌نامه»های این ظروف است. به نظر می‌رسد انتخاب کلسیت، بر پایهٔ ویژگی‌های مادی آن، به همان اندازه که جنبهٔ زیبایی‌شناختی داشته، کارکردی نیز بوده است. اخیراً نمونه‌ای مرجع از کلسیت از معدن باستانی مشهور هاتنوب در مصر تهیه شده تا هم به‌عنوان مرجع روش‌شناختی و هم مرجع ژئوشیمیایی در این مطالعات به‌کار رود؛ این نمونه موضوع پژوهش بعدی دربارهٔ آلاباستر مجموعهٔ ییل خواهد بود.»
