باستان‌شناسان در کره جنوبی نخستین انبار یخ متعلق به دوران بایکجه را در دژ بوسوسان‌سونگ ــ یکی از میراث‌های جهانی یونسکو در شهر بویو، استان چونگ‌چئونگ جنوبی ــ کشف کرده‌اند.
مجله اینترنتی باستان شناس : این یافته نادر، پرتوی تازه بر زیرساخت‌های سلطنتی و پیشرفت‌های فناورانه یکی از تأثیرگذارترین پادشاهی‌های باستانی کره می‌افکند و نشان می‌دهد نخبگان آن چگونه بیش از ۱۴۰۰ سال پیش یخ را نگهداری می‌کرده‌اند.
این کشف توسط «مؤسسه ملی میراث فرهنگی» (NRICH) و پس از هفدهمین مرحله کاوش‌های باستان‌شناسی در بوسوسان‌سونگ ــ که در دوره «سابی» (۵۳۸ تا ۶۶۰ میلادی) دژ سلطنتی پادشاهی بایکجه بود ــ اعلام شد.
آنچه در این مقاله می خوانید
- انبار یخ ۷×۸ متری از عصر پادشاهان
- نذورات آیینی و ارواح زمین
- بوسوسان‌سونگ: دژ یک پادشاهی فروپاشیده
- انبار یخ و فناوری سلطنتی
- چشم‌انداز آینده: کاوش‌های بیشتر در راه است
- میراث بایکجه
انبار یخ ۷×۸ متری از عصر پادشاهان
ساختار تازه کشف‌شده که در زبان کره‌ای «بینگُو» (氷庫) به معنای «انبار یخ» نامیده می‌شود، حدود ۷ متر در امتداد شرق-غرب و ۸ متر در امتداد شمال-جنوب اندازه دارد و عمقی برابر با ۲٫۵ متر دارد. فضای داخلی آن به شکل U و با دقت بسیار در دل سنگ بستر تراشیده شده است. باستان‌شناسان دریافته‌اند که دیوار جنوبی این محفظه بعدها با بلوک‌های سنگی تقویت شده تا فضای داخلی کاهش یابد ــ اقدامی سازه‌ای که احتمالاً برای بهبود عایق‌بندی و کنترل ذوب یخ انجام شده است.
در مرکز کف محفظه، گودالی دایره‌ای برای زهکشی قرار دارد که نشان می‌دهد مهندسان آن زمان سامانه‌ای برای مدیریت آب ناشی از ذوب تدریجی یخ طراحی کرده بودند. به گفته «مؤسسه ملی میراث فرهنگی» (NRICH)، این دقت معماری نشان می‌دهد که «انبار یخ یک تأسیسات تخصصی برای نگهداری بلندمدت بوده است ــ فضایی سلسله‌مراتبی که تنها با اقتدار سلطنتی امکان ساخت و بهره‌برداری داشته است.»
چنین انبارهای یخ (بینگُو) زمانی بخش جدایی‌ناپذیر زندگی دربارهای شرق آسیا بودند. آن‌ها در تابستان آب خنک و مواد غذایی نگهداری‌شده فراهم می‌کردند و هم نمادی از امتیاز سلطنتی و هم شاهدی بر مهندسی پیشرفته محیطی به شمار می‌رفتند. تاکنون هیچ سازه‌ای از این نوع در دوره بایکجه تأیید نشده بود ــ و همین امر این کشف را به نقطه عطفی در باستان‌شناسی کره بدل می‌کند.
نذورات آیینی و ارواح زمین
درون محوطه انبار یخ، باستان‌شناسان کوزه‌ای آیینی را کشف کردند که به‌عنوان «جی‌جین‌گو» (地鎭具) ــ ابزار آیینی برای «میخ‌کوبی زمین» ــ دفن شده بود. در سنت‌های باستانی کره، این اشیاء پیش از آغاز ساخت‌وساز برای آرام‌کردن ارواح زمین قرار داده می‌شدند. باور بر این بود که چنین نذورات آیینی ثبات، حفاظت و موفقیت پروژه‌های بزرگ را تضمین می‌کند.
این کوزه با گردنی کوتاه و دسته‌ای مهره‌مانند بر روی درپوش خود، حاوی پنج سکه باستانی چینی «ووشو» (五銖) بود که نماد繁荣 و حفاظت به شمار می‌رفت. به گفته «مؤسسه ملی میراث فرهنگی» (NRICH)، این نذر احتمالاً نشانه‌ای از آیینی تشریفاتی برای جلب حمایت الهی در ساخت انبار سلطنتی یخ بوده است.
چنین آیین‌هایی در سراسر منطقه پایتخت بایکجه رایج بودند و بازتابی از فرهنگ دینی تلفیقی این پادشاهی محسوب می‌شوند؛ فرهنگی که آیین‌های بومی کره‌ای (انیمیسم) را با سنت‌های وارداتی چینی و بودایی در هم آمیخته بود.
بوسوسان‌سونگ: دژ یک پادشاهی فروپاشیده
بر فراز کوه بوسوسان، در ارتفاع ۱۰۶ متری از سطح شهر امروزی بویو، دژ بوسوسان‌سونگ هم اقامتگاه سلطنتی بود و هم آخرین سنگر دفاعی در واپسین سال‌های پادشاهی بایکجه. از این موقعیت راهبردی بر فراز تپه، فرمانروایان بایکجه بر حوزه رود گئوم ــ شریان حیاتی که پایتخت درون‌مرزی پادشاهی را به مسیرهای بازرگانی دریایی در دریای زرد پیوند می‌داد ــ نظارت داشتند.
این دژ در دوره «سابی» نقشی محوری ایفا کرد؛ زمانی که بایکجه به‌عنوان مرکز هنر، معماری و دیپلماسی شکوفا شد. کاخ‌های باشکوه، حیاط‌های پلکانی و معابد بودایی آن بازتابی از ظرافت فرهنگی پادشاهی‌ای بود که روزگاری با همسایگان خود، گوگوریو و شیلا، برابری می‌کرد.
کاوش‌های باستان‌شناسی، سکوهای پلکانی و پایه‌های ستون‌هایی را آشکار کرده که نشانگر وجود بناهای سلطنتی رده‌بالا هستند. این یافته‌ها با گزارش‌های تاریخی «سامگوک ساگی» (تاریخ سه پادشاهی) همخوانی دارد که بوسوسان‌سونگ را به‌عنوان پناهگاه مستحکم خاندان سلطنتی و نخبگان نظامی بایکجه در زمان بحران‌ها توصیف می‌کند.
با این حال، بوسوسان‌سونگ سرانجام شاهد سقوط بایکجه در سال ۶۶۰ میلادی بود؛ زمانی که نیروهای متحد شیلا و تانگ به دژ یورش بردند و آن را تصرف کردند ــ رخدادی که پایان فرمانروایی ۷۰۰ ساله این پادشاهی را رقم زد.
انبار یخ و فناوری سلطنتی
کشف یک انبار یخ بُعد تازه‌ای به درک ما از زیرساخت‌های سلطنتی بایکجه می‌افزاید. این یافته نشان می‌دهد که این پادشاهی نه‌تنها در معماری یادمانی و تولیدات هنری مهارت داشت، بلکه در سامانه‌های فناورانه مرتبط با آسایش، نگهداری و مدیریت منابع نیز سرمایه‌گذاری کرده بود.
انبار یخ چیزی فراتر از یک تجمل بود. این سازه نماد کنترل سلطنت بر طبیعت به شمار می‌رفت ــ توانایی مهار و حفظ سرما در اقلیمی گرم ــ و نیازمند شبکه‌ای اداری برای گردآوری، ذخیره و توزیع یخ در دربار سلطنتی بود. سامانه‌های مشابهی در دوران سلسله تانگ چین ثبت شده‌اند، جایی که گودال‌های عظیم یخ (بینگ‌چی) در خدمت خاندان امپراتوری قرار داشتند. نمونه بایکجه نشان می‌دهد که چنین فناوری‌هایی یا پیش‌تر به کره راه یافته بودند یا به‌طور مستقل در آنجا توسعه یافته بودند.
چشم‌انداز آینده: کاوش‌های بیشتر در راه است
«مؤسسه ملی میراث فرهنگی» (NRICH) اعلام کرده است که کاوش‌ها در بخش غربی دژ ادامه خواهد یافت؛ جایی که منطقه‌ای به نام گونچانگ‌جی (軍倉址) ــ انبار نظامی متعلق به دوره چوسون ــ قرار دارد. پژوهشگران بر این باورند که این بخش‌ها از نظر سازه‌ای با انبار یخ تازه کشف‌شده مرتبط‌اند و ممکن است بقایای بیشتری از مجموعه کاخ سلطنتی بایکجه را در خود جای داده باشند.
یکی از سخنگویان مؤسسه اظهار داشت: «این کشف توانایی فنی و سازمان‌یافتگی سلسله‌مراتبی بایکجه را نشان می‌دهد. ادامه پژوهش‌های ما در مناطق مجاور به بازسازی دقیق‌تر شکل و کارکرد کاخ سلطنتی دوره سابی کمک خواهد کرد.»
میراث بایکجه
بایکجه که در سال ۱۸ پیش از میلاد بنیان نهاده شد، یکی از سه پادشاهی کره در کنار گوگوریو و شیلا بود. این پادشاهی به‌عنوان قدرتی دریایی و فرهنگی شکوفا شد و نقش پلی میان شبه‌جزیره کره، ژاپن و چین ایفا کرد. هنرمندان، معماران و دانشمندان آن نقشی کلیدی در انتقال بودیسم، هنر و فناوری به مجمع‌الجزایر ژاپن داشتند ــ تأثیراتی که هنوز هم در معابد اولیه دوره آسُکا، همچون معبد هوریو-جی، قابل مشاهده است.
کشف اخیر در دژ بوسوسان‌سونگ یادآور سیاست‌ورزی پیشرفته و خصلت جهان‌وطنی بایکجه است؛ ویژگی‌هایی که اکنون در سنگ‌های تراش‌خورده یک انبار یخ باستانی به‌صورت ملموس نمایان شده‌اند ــ شاهدی خاموش بر تمدنی که آیین، طبیعت و اقتدار سلطنتی را در تعادلی ظریف در هم آمیخته بود.
