«تندیس نقره‌ای گاوی که در حالتی شبیه به انسان زانو زده است، احتمالاً ۵ هزار سال پیش در چارچوب آیینی برای تعیین مرزهای یک معبد دفن شده است.»
مجله اینترنتی باستان شناس : این پیکره‌ی نقره‌ای ۵ هزار ساله، گاوی را در حالتی زانو‌زده و انسان‌گونه نشان می‌دهد که ظرفی لوله‌دار در دست دارد. این اثر در جنوب بین‌النهرین و به دست هنرمندی از فرهنگ پروتوایلامی ــ کهن‌ترین تمدن ایران ــ ساخته شده و احتمالاً در آیین‌ها یا مراسم مذهبی به کار می‌رفته است.
این گاو نقره‌ای اکنون در مجموعه‌ی موزه‌ی متروپولیتن نیویورک نگهداری می‌شود. ارتفاع آن ۱۶/۳ سانتی‌متر است و بنا بر پژوهش کیت لِفرتس، مرمت‌گر موزه در سال ۱۹۷۰، از نقره‌ای با خلوص ۹۸/۵ درصد ساخته شده است. درون پیکره‌ی توخالی، پنج سنگ‌ریزه‌ی آهکی یافت شد که احتمالاً برای ایجاد صدای جغجغه‌مانند هنگام حرکت در آن قرار داده شده بودند. همچنین الیافی از جنس پشم حیوانی به سطح مجسمه چسبیده بود.
دونالد هانسن، استاد هنرهای زیبا در دانشگاه نیویورک، در همان سال این پیکره را آمیزه‌ای شگفت‌انگیز از ویژگی‌های انسانی و حیوانی توصیف کرد. سر گاو با شاخ‌های خمیده بر شانه‌هایی انسان‌وار قرار گرفته و پیکره ردایی تزیین‌شده بر تن دارد که پاهای زانو‌زده را می‌پوشاند. بازوان کشیده‌ی آن شبیه انسان است اما به سُم ختم می‌شود که ظرفی را نگاه داشته‌اند. هانسن یادآور شد که این پیکره فاقد پایه‌ی صاف است و بنابراین نمی‌توانسته بر سطح سخت به‌تنهایی بایستد.
این پیکره در ایلام ساخته شده است؛ سرزمینی باستانی که با جنوب‌غربی ایران امروزی مطابقت دارد. این منطقه خاستگاه فرهنگ پروتوایلامی بود؛ یکی از نخستین تمدن‌های خاور نزدیک در عصر مس. پروتوایلامیان مُهرهای استوانه‌ای را ابداع کردند؛ استوانه‌هایی که بر سطح آن‌ها صحنه‌های تصویری حک می‌شد و برای مقاصد اداری به کار می‌رفت. بسیاری از این مُهرها حیواناتی را در حالت‌های انسان‌گونه به تصویر می‌کشند. پیکره‌ی «گاو زانو‌زده» نیز احتمالاً در همین سنت پروتوایلامیِ آفرینش موجودات ترکیبیِ اسطوره‌ای اما واقع‌نما ساخته شده است.
هنوز روشن نیست چرا کسی پنج هزار سال پیش چنین پیکره‌ای را ساخته است. با این حال، وجود سنگ‌ریزه‌های آهکی درون مجسمه و الیافی که به آن چسبیده بود، به گفته‌ی هانسن نشان می‌دهد که این اثر در آیین یا مراسمی به کار می‌رفته است. حتی ممکن است این پیکره نوعی «پیکره‌ی بنیان» بوده باشد؛ اشیایی که در هنگام ساخت معابد پروتوایلامی عمداً در خاک دفن می‌شدند تا زمین را به‌طور نمادین تقدیس کنند. اگر «گاو زانو‌زده» به‌عنوان پیکره‌ی بنیان ساخته شده باشد، هرگز قرار نبوده است دوباره دیده شود.
«وقتی آثار باستانی در نتیجه‌ی حفاری‌های غیرعلمی یا غیرمجاز کشف می‌شوند، لایه‌های ارزشمند اطلاعات تاریخی نابود شده و آن اثر به معمایی حل‌ناشدنی بدل می‌گردد. همین واقعیت نشان می‌دهد که مبارزه با گنج‌یابی و حفاری‌های غیرمجاز نه یک انتخاب، بلکه ضرورتی حیاتی برای حفاظت از میراث بشری است.»
