عمومی

جستجوی آب در سیارات منظومه شمسی و خارج از آن

جستجوی آب در سفر به فضا

دانشمندان برای کشف زندگی فرازمینی بیش از هر چیز به دنبال آب می گردند. به اعتقاد اکثر دانشمندان، زمین نیز در آغاز به صورت یک کره خاکی خشک ایجاد شده است و چند میلیون سال بعد آب و مولکول‌های آلی لازم مانند کربن توسط دنباله دارها برای تشکیل حیات به زمین آورده شده است. دنباله دارها، سیارک های یخی تشکیل شده از یخ، گاز و غبار هستند که در زمان تشکیل منظومه شمسی اطراف سیاره ها شکل گرفته اند. دنباله دارها نیز مثل بقیه سیاره ها به دور خورشید می گردند. هنگامی که این سیارک ها به خورشید نزدیک می شوند، یخ موجود در مرکز آن ها به گاز تبدیل می شود و به شکل یک دنباله گیسو مانند در می آید. در ادامه با آبین همراه باشید.

آژانس فضایی اروپا (European Space Agency) بر روی یک دنباله دار به نام هارتلی 2، یک اقیانوس منجمد را پیدا کرده است که از نظر ترکیب شیمیایی به اقیانوس های روی زمین شباهت دارد؛ تنها تفاوت آنها این است که آب تشکیل دهنده این یخ ها از نوع آب سنگین (دارای هیدروژن دوتریوم) می باشد که علاوه بر پروتون، یک نوترون نیز داخل هسته آن وجود دارد.

هم چنین دانشمندان در طی تحقیقات انجام شده توانسته اند، وجود چرخه آب را در یک دنباله دار مشاهده کنند. دنباله دارها نیز مثل اجزای دیگر منظومه شمسی روز و شب دارند. به طور مثال در دنباله داری به اسم 67 پی که از دنباله دارهای دوره ای می باشد، طول شب و روز 12 ساعت است. بیش تر سطح این دنباله ‌دار از یخ و آب تشکیل شده و لایه‌ای نازک از گرد و غبار آن را پوشانده ‌است.  دنباله دار 67 پی در هر چرخش خود یک چرخه فعال تبدیل یخ به آب دارد. آثار یخ تنها در مناطقی از سطح دنباله دار پیدا می شود که در ناحیه سایه قرار دارند. وقتی روز می شود یخ های سطح دنباله دار ناپدید شده و به بخار تبدیل می شوند. دوباره و با فرا رسیدن شب، سطح دنباله دار به سرعت سرد شده و لایه نازک یخ روی سطح آن تشکیل می شود.

تبلیغات: جهت خرید دستگاه تصفیه آب خانگی کلیک فرمایید.

 اما آیا زمین تنها سیاره فضاست که آب دارد؟ برای یافتن پاسخ این سوال تا انتهای این مقاله همراه ما باشید. در ادامه قصد داریم به وجود آب بر روی دیگر سیارات منظومه شمسی و خارج از آن بپردازیم.

نپتون و اورانوس دو غول یخی منظومه شمسی

منظومه شمسی قلمرو دو غول یخی نپتون (خدای دریاها) و اورانوس همزاد آن است، چهره این دو غول یخی از روی زمین به دلیل طوفان های مهیب همواره در حال تغییر است. اورانوس و نپتون به دلیل فاصله زیادی که از خورشید دارند، خیلی سرد هستند و جو آنها دارای آب فراوان و مولکول های دیگر یخ ساز است. بخش اعظم غول های یخی را آب تشکیل می دهد که احتمالا آب فوق بحرانی است و ابرهای یخی آن را احاطه کرده است. 

آیا مریخ زمانی دارای آب بوده است؟

در جو مریخ یک سوراخ بزرگ وجود دارد که هر دو سال یک بار باز می شود و همین منبع محدود آب سیاره را هم به فضا می ریزد. جو مریخ نیز مقدار زیادی بخار آب دارد که به سمت دو قطب سیاره در حال حرکت است. هر دو سال یک بار فضای سوراخ مانندی باز می‌شود و بخار آب از قسمت های پایینی جو مریخ به مناطق بالاتر آن فرار می کند. سپس این آب به اکسیژن و هیدروژن تجزیه می شود و هیدروژن آن به فضا نشت می کند. بنابر این با این شرایط به صورت قطعی می توان گفت: زمانی مریخ نیز دارای رودخانه های زیادی بوده؛ اما میلیاردها سال پیش آب سطحی خود را از دست داده و به کره ای خشک تبدیل شده است.

قمر یخی اروپا در سیاره مشتری

اکنون به بررسی سیاره مشتری می پردازیم. یکی از منابع آب در فضا قمر اروپا است. اروپا یکی از قمرهای متعدد سیاره مشتری است که بیشتر سطح آن از یخ پوشیده شده است و در زیر پوسته یخی آن یک اقیانوس آب مایع شبیه یخمک وجود دارد. به دلیل جود همین یخ ها، قمر اروپا نور بیش تری را از خورشید به فضا منعکس می کند و بسیار روشن تر از ماه است. قطر قمر اروپا یک چهارم قطر زمین می باشد، اما در عین حال دو برابر آب های زمین را در خود جای داده است. وجود آب در این قمر مشتری، شانس زیادی را به قمر اروپا برای حیات فرازمینی می دهد.

تبلیغات بیشتر: قیمت دستگاه تصفیه آب صنعتی

وجود حیات در سیاره زهره بدون آب!

سطح سیاره زهره به اندازه ای داغ است که قابلیت ذوب سرب را دارد. این سیاره  فشار جوی 90 برابر زمین دارد؛ اما می تواند در بیش از 700 میلیون سال پیش قابل سکونت بوده باشد. دانشمندان بر این باورند که اگر روزی در سیاره زهره زندگی وجود داشته است؛ در ابرهای اطراف این سیاره ممکن است هنوز آثاری از حیات باقی مانده باشد. بر روی سطح سیاره زهره آبی وجود ندارد؛ اما دانشمندان می گویند: ابرهای اسیدی این سیاره، می تواند انرژی شیمیایی مورد نیاز برای حیات میکروب های مقاوم به شرایط محیطی را فراهم کند.

باران های عجیب و غریب در دیگر سیارات

تنها سیاره ای که در آن آب به شکل مایع وجود دارد، سیاره زمین است. اما در سیارات دیگر هم چیزهای زیادی می تواند از آسمان فرو بریزد! برای مثال دانشمندان حدس می زنند که سالانه حدود 1000 تن الماس بر روی زحل می بارد! آنها می گویند رعد و برق شدید در زحل باعث شکستن مولکول های متان می شود. سپس کربن های آزاد شده به سطح سیاره سقوط می کنند و به شکل الماس های کوچک در می آیند. ظاهرا این باران های فضایی در سیارات مختلف انواع متنوعی نیز دارند: از جمله این باران ها می توان به این موارد اشاره کرد: باران اسید سولفوریک در سیاره زهره، باران الماس در نپتون و مشتری، باران پلاسمایی در خورشید و  تگرگ متان در تایتان که یکی از قمرهای زحل است.

تا این جای مطلب در رابطه با وجود آب در سیارات مختلف منظومه شمسی موضوعاتی را مطرح کردیم. اما آیا خارج از منظومه شمسی نیز آب یه نشانه هایی از حیات وجود دارد یا خیر؟

وجود آب در خارج از منظومه شمسی

طبق تحقیقات انجام شده توسط دانشمندان، برای اولین بار در جو یک ابر زمین ردپایی از آب پیدا کرده اند، که نشان می دهد در خارج از منظومه شمسی و به اصطلاح حیات فراخورشیدی نیز می تواند آب وجود داشته باشد. این آب با تلسکوپ فضایی هابل در اتمسفر سیاره K2-18b کشف شده است. K2-18b یکی از صدها ابر زمین فراخورشیدی است که در خارج از منظومه شمسی هستند. ابر زمین ها به سیاراتی گفته می شود که اندازه آن‌ها از زمین بیشتر، اما از نپتون کمتر است. برای درک فاصله این ابر زمین باید گفت یک قرن طول می کشد تا نور ستاره K2-18b به زمین برسد. بنابر این سفر به آن برای دست یابی به آب غیر ممکن است.

علاوه بر این، ستاره شناسان یک ابر سیاره دیگر نیز کشف کردند که می تواند میزبان حیات باشد. این ابر سیاره که GJ357 d نام دارد، دارای ابعادی دو برابر زمین است. ابر سیاره GJ357 d در لبه بیرونی منطقه قابل سکونت ستاره میزبان خود قرار گرفته و می تواند گرمای مناسبی را دریافت کند. در حال حاضر دانشمندان در حال بررسی چگالی جو این سیاره شبیه به زمین هستند. آن ها می گویند اگر چگالی جو این سیاره مناسب باشد، امکان این را خواهد داشت که آب را در سطح خود نگه دارد.

کشف آب در کره ماه

به دلیل پیشرفت های زیاد علم قمری به خصوص در سه سال اخیر، تصوری که امروز از ماه داریم با کره خشکی که تا همین چند سال پیش می شناختیم بسیار متفاوت است. در سال 2009 بررسی مدارگرد شناسایی ماه نشان داد که در زمان هایی از روز قمری، لایه های نازک آب‌ روی سطح وسیعی از ماه دیده می شود. سپس با کاهش دما در شب مولکول های آب احتمالا به اتمسفر بر می گردند و این چرخه دوباره تکرار می شود. مقدار آب در مناطق قطبی ماه بسیار زیاد است. به گفته دانشمندان اگر بتوان منبعی برای تولید اکسیژن در ماه پیدا کرد؛ انسان‌ می تواند در کره ماه زندگی کند و تمدن های جدید در آن جا شکل گیرند. 

 ناسا تصمیم دارد در سال 2022 برای اولین بار یک فضا پیما با عمر طولانی برای کاوش آب، به سطح ماه ارسال کند. اگر پروژه خوب پیش برود، ربات متحرک می تواند آب را در نزدیکی قطب جنوب ماه شکار کند. درک چگونگی رسیدن آب به نزدیک ترین همسایه ما، می تواند نشان دهنده این موضوع باشد که زمین چگونه آب خود را به دست آورده است. اکتشاف کنندگان در جستجو برای تامین سوخت راکت از هیدروژن و اکسیژن آب و یا حتی آب آشامیدنی در فضا می باشند.

استخراج آب از فضا

زمانی که دانشمندان در سطح کره ماه موفق به کشف آب شدند، بحث های زیادی در استفاده از این آب و استخراج آن از سطح ماه مطرح شد. اما آیا استخراج آب از سطح ماه منطقی است؟ در جواب این سوال باید گفت زمانی که صحبت از استخراج آب از فضا می شود شاید ماه بهترین گزینه نباشد.

حدود 1000 سیارک غنی از آب یا هیدراته شده در نزدیکی زمین وجود دارند، که سفر به آنها برای استخراج آب، از رسیدن به سطح ماه بسیار آسان تر است. سنگ های پر از آب این سیارک ها برای پر کردن 320،000 استخر شنای المپیک کافی می باشد؛ این مقدار آب بسیار بیش تر از مقدار آب محصور شده در قطب های ماه است. بیشتر بخوانید

نویسنده: دکتر زهره فرهمند

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا