درباره مارها بیشتر بدانید !!

اطلاعاتی درباره مارها /اگر از مار می‌ترسید، این مطلب را بخوانید!

درباره مارها چه میدانید؟ آیا از مار می‌ترسید؟ یک سوال ساده و یک جواب ساده‌تر؛ بله یا خیر! بیشتر ما انسان‌ها از مار می‌ترسیم، در صورتی که شاید در طول عمرمان حتی برای یک‌بار هم مار را از فاصله‌ی خیلی نزدیک ندیده باشیم. این روزها هم با خنک‌تر شدن هوا، دلمان می‌خواهد جایی برویم مثل کویر، اما شاید ترس از مارها نگذارد.

جالب است که بدانید ترس از مار در لیست صدتایی “صد ترس رایج میان انسان‌ها” در رتبه‌ی دوم قرار گرفته؛ پس افراد کمی نیستند که از مار می‌ترسند. یکی از دغدغه‌های افراد در سفرهای طبیعت‌گردی هم برخورد با مار است؛ به خصوص در مناطق جنگلی و کویری که همیشه با تصوری که در ذهنمان داریم و ناشی از دیدن فیلم‌ها و برنامه‌های تلویزیونی است، منتظریم که با هر قدمی که برمی‌داریم ماری از زیر بوته و یا تپه‌ای شنی بیرون بیاید و نیشمان بزند. اغلب هم مارها را به خاطر ظاهر خونسرد و ترسناکی که دارند موجوداتی مکار و حیله‌گر می‌بینیم. اما بیایید برای یک بار سعی کنیم که درباره مارها اطلاعات بیشتری کسب کنیم وبا ترسمان کنار بیاییم و ببینیم چرا از مار می‌ترسیم.

قبل از هرچیز بد نیست بدانید احتمال کشته شدن با نیش مار کمتر از کشته شدن با رعد و برق است و جالب است که بدانید بیش از ۹۰درصد مردم بر اثر مارگزیدگی نمی‌میرند بلکه ترس و وحشتی که بعد از مارگزیدگی دارند باعث مرگشان می‌شود.

یادمان باشد که ترس ما از مار ریشه در فرایند تکاملی‌مان دارد. اجداد نخستین ما برای حفاظت از خودشان باید توانایی تشخیص مارها در یک چشم به هم زدن را یاد می‌گرفتند و همین یکی از عواملی بود که به بقای ما در دوران پیش از تاریخ کمک می‌کرد. پس اگر در ناخودآگاهمان از مار می‌ترسیم، اصلا ایرادی ندارد.

آشنایی بیشتر با مارها

همیشه شناخت بیشتر از یک چیز، باعث می‌شود کمتر از آن بترسیم. شاید باورتان نشود اما مارها هم چندان علاقه‌ای ندارند که با انسان‌ها برخورد کنند و ترجیح می‌دهند کمترین برخوردی با انسان داشته باشند. شاید فکر کنید که اگر ماری را در کویر دیدید، به دنبالتان می‌آید تا شما را نیش بزند اما به هیچ‌وجه مار به دنبال انسان نمی‌افتد.

اطلاعاتی درباره مارها و تقسیم بندی آنها از نظر سمی بودن

مارها براساس تقسیم‌بندی کلی به سه نوع سمی، نیمه‌سمی و غیر سمی طبقه‌بندی می‌شوند که معیارهایی برای تشخیص سمی بودنشان وجود دارد. اما از آنجایی که طبیعت همیشه با استثنا همراه است هیچوقت نمی‌توانیم بگوییم که دقیقا مارهای سمی با چه ویژگی‌هایی شناخته می‌شوند. به طور مثال خانواده‌ی بزرگ افعی‌‌ها در ایران با سر مثلثی شکلشان و همینطور مردمک چشم عمودی‌شان شناخته می‌شوند اما کفچه ماری که در ایران می‌شناسیم و در تصور عموم به اشتباه از آن به عنوان مار کبرا یاد می‌کنیم با اینکه ماری سمی است اما مردک چشمش بیضی شکل است.

افعی شاخدار ایرانی از آنجایی که دو زائده‌ی شاخ مانند بر روی سرش دارد، به این نام خوانده می‌شود. مردمک چشم عمودی‌اش که شبیه مردمک چشم گربه است نشان از سمی بودنش دارد.

کفچه مار ایرانی به این خاطر به این نام خوانده می‌شود که به هنگام حمله و یا تهدید، سرش را به صورت قاشق پهن می‌کند.

ترکیب عنکبوت و مار، ترسناک و عجیب است. افعی دم عنکبوتی یکی از عجیب‌ترین و ترسناک‌ترین افعی‌ها است که اولین بار حدود ۹ سال پیش در ایران توانستند عکسی از این مار بگیرند. این افعی ترسناک با دم عنکبوتی‌اش شکار را گول می‌زند و در یک چشم به هم زدن شکارش می‌کند.

درباره مارها و نیش زدن یا نزدن آنها

فرض کنید یک نفر اذیتتان کند، شما چه عکس‌العملی نشان می‌دهید؟ مسلما ناراحت و یا عصبانی می‌شوید. مارها هم درست مثل سایر جانوران باید در مقابل خطرات و تهدیدات در طبیعت از خودشان دفاع کنند. اگر مار سمی باشد که با نیش زدن، معمولا مارهای سمی فرار نمی‌کنند و از خود دفاع می‌کنند. اما مارهای غیر سمی با گاز گرفتن از خود دفاع می‌کنند.

محل نیش مارهای سمی به صورت دو سوراخ یا یکی که همراه با زخم است دیده می‌شود اما مارهای غیر سمی اگر گاز بگیرند ردیف هلالی روی پوست به جا می‌گذارند.

اگر مار دیدیم چه کنیم؟

در سفرتان به جنگل‌ یا کویر همیشه این سوال برایتان پیش می‌آید که اگر مار در فاصله‌ای نزدیک دیدیم چه کنیم؟ اولین چیزی که باید به یاد داشته باشید این است که به ندرت اتفاق می‌افتد مار ببینید، مگر این‌که به محیط زندگی‌اش نزدیک شوید و یا به عبارت دیگر به محل زندگی‌اش تجاوز کنید. نکته‌ی بعدی که باید یادتان باشد این است که به محض مشاهده‌ی مار سعی کنید که فاصله‌ای ۷۰ سانتی متری با مار داشته باشید و یا حتی دورتر بایستید. اصلا نترسید، مار وقتی ببیند که شما کاری ندارید حمله نمی‌کند. فقط ممکن است حالت تهاجمی به خودش بگیرد و با صدای “فیس فیس” یا نحوه‌ی ایستادنش هشدار دهد.

نحوه‌ی ایستادن مار و به اصطلاح فیس فیس کردنش یکی از علائم هشداری است. اگر فاصله‌ی یک متری را رعایت کنید به ندرت اتفاقی می‌افتد.

اگر در کویر راه بروم و زیر پایم مار باشد چه کار کنم؟

شاید بعضی از شما فکر کنید که در سفرهای کویری و به هنگام پیاده‌روی روی تپه‌های شنی، مار زیر پایتان و لابلای شن‌ها باشد و با پا گذاشتن رویشان نیشتان بزند. این ترسی‌است که بیشتر اوقات با مسافران کویری همراه است اما اگر بدانید که مارها در زیر شن‌ها نمی‌مانند خیالتان راحت می‌شود. در کل ماسه‌ها فضای مناسبی برای مارها نیستند و در تپه‌های ماسه‌ای و شیب‌دار هم نیستند، به همین خاطر است که کمپ‌های کویری را روی تپه‌های ماسه‌ای برپا می‌کنند.

آیا همیشه مارها را در سفر‌های کویری می‌بینیم؟

تصور اشتباهی است که فکر کنید مارها را همیشه در کویر می‌توانید ببینید. یادتان باشد مارها موجودات خونسردی هستند و به هنگام شروع زمستان به خفتگی* می‌روند.  تقریبا از دهم آبان‌ماه تا اواخر اسفند کمتر می‌توانیم ماری در کویر ببینیم. اگر مارها در مدت زمان طولانی در هوای سرد و کمتر از ۴درجه سانتی‌گراد باشند ممکن است که بمیرند، به خاطر همین در فصول سرد سال ترجیح می‌دهند که در حفره‌ای بی حرکت و غیرفعال باشند. پس فکرش را نکنید که به هنگام کویر گردی‌تان هر لحظه مار ببیند، مگر اینکه به همان حفره‌ها نزدیک شوید.

افعی شاخدار ایرانی جزو معدود مارهایی است که در زیر شن پنهان می‌شود اما در تپه‌های ماسه‌ای نیست.

نکات مهم درباره مارها در سفرهای کویری و جنگلی

۱-پیشنهاد می‌شود در سفرهای کویری، چادرتان را در تپه های ماسه ای برپا کنید.گتر یکی از لوازم پیشنهادی برای سفر است.

۲-اگر در چادر هستید، کفش‌هایتان را هم با خود به داخل چادر ببرید. گذاشتن کفش بیرون از چادر جای مناسبی برای استراحت مار است.
۳-مارها به خاطر خونسرد بودنشان در بوته‌ها و زیر سنگ‌ها که مثل سایبان است، استراحت می‌کنند. تلاش کنید که از آن‌ها دور باشید.
۴-به هنگام قدم زدن، پاهایتان را از روی زمین بلند کنید و قدم بردارید.
۵-اگر با مار کوچکی هم ملاقاتی داشتید، به هیچ‌وجه فکر نکنید که آزارش به کسی نمی‌رسد. بعضی از مارهای سمی هم هستند که با جثه‌ی کوچکشان قابلیت کشتن فرد بالغی را دارند. پس سعی کنید فاصله‌ی ۷۰ سانتی‌متری را فراموش نکنید.

اگر مار نیشمان زد چه کنیم؟

با همه‌ی توضیحاتی که داده شد، ممکن است گاهی اوقات به خاطر شیطنت بعضی از افراد یا به صورت کاملا اتفاقی با مار برخورد کنند و مار هم در دفاع از خودش، حمله کند و نیش بزند. در چنین مواقعی چند کار را می‌توانیم انجام دهیم:

۱-حفظ آرامش یکی از اصلی‎ترین نکاتی است که باید به هنگام مارگزیدگی به یاد داشته باشیم. با استرس، سرعت گردش خون در بدن بالا می‌رود و ممکن است زهر مار در بدن زودتر پخش شود. یادتان نرود همان‌گونه که در ابتدا اشاره شد، ۹۰ درصد افراد مارگزیده به خاطر استرس و وحشت می‌میرند.
۲-محل گزش مار را ببینید. اگر به صورت دو نقطه بود، مار سمی است اما اگر دو ردیف هلالی روی پوست برجا مانده خیالتان راحت باشد که مار غیر سمی است.سوزش، تورم، قرمزی محل، تهوع، استفراغ، سرگیجه، کاهش فشار خون، ضعف و بسیاری علائم دیگر ممکن است در اثر گزش مار سمی ایجاد شود.
۳-مکیدن جای نیش بر روی بدن برخلاف تصور عموم کار درستی نیست و به جای این کار باید از نوار یا باندی استفاده کنید و دو یا سه سانتی‌متر بالاتر از محل گزش را محکم ببندیم تا گردش خون در آن ناحیه از بدن کند شود و سم مار دیرتر به بقیه‌ی نقاط بدن برسد.
۴-یکی از مهم‌ترین کارهایی که می‌توانیم به هنگام مارگزیدگی انجام دهیم این است که سعی کنیم خصوصیات ظاهری مار را به یاد داشته باشیم. رنگ پوست مار و همین‌طور جثه‌ی مار کمک بزرگی می‌کند که در انتخاب پادزهر تصمیم بگیریم. البته سخت است که در آن شرایط بحرانی خصوصیات فیزیکی مار را به یاد داشته باشیم، با این حال یکی از نکات خوبی‌است که در بهبود فرد مارگزیده کمک می‌کند.
۵-به نزدیک‌ترین مرکز درمانی مراجعه کنید و یادتان باشد که هر گزشی سمی نیست و بیشتر اوقات سم مار به طول کامل وارد بدن شخص مارگزیده نمی‌شود.

نکات مهم دیگری درباره مارها که بهتر است بدانید مخصوصا در سفرهای طبیعت‌گردی‌تان

در سفرهای طبیعت‌گردی‌تان به همراه داشتن یک چوب‌دستی(یا باتوم) می‌تواند کمک‌تان کند. حرکت باتوم باعث دور کردن مار از سر راه شما می‌شود.
همیشه یادتان باشد که هشیار بودن در طول سفر یکی از بهترین کارهایی است که می‌توانید برای جلوگیری از به خطر افتادن انجام دهید. هشیار باشید و با دقت راه بروید. قبل از اینکه سفرتان را شروع کنید بدانید که مارها معمولا در کجا استراحت می‌کنند و در چه فصلی بیشتر دیده می‌شوند. اگر بتوانید هشیاری خودتان را بالا ببرید، احتمال برخورد با مارها هم کمتر است.

یادمان نرود که مارها در سیستم محیط زیست ما ارزشمند هستند. هنوز هم در بعضی از روستاها، مار به عنوان برکت و نگهبان خانه در نظر گرفته می‌شود. از آنجایی‌که این‌که مارها دشمن اصلی موش و سایر جانوران موذی هستند و هرجا که مار باشد موشی در کار نیست؛ در گذشته روستاییان با قرار دادن ظرف شیر در سر راه مارها از آن‌ها به نوعی تشکر می‌کردند.

*خفتگی در مارها: به هنگام رسیدن فصل زمستان، مارها به خفتگی می‌روند. یعنی در جایی ساکت و آرام بی حرکت هستند و غیر فعال می‌مانند.

بازنشر:اطلاعات عمومی جالب پاسینیک

تهیه و تدوین: تحریریه دالاهو

 

لطفا در نشر دانسته هاي خود کوشا باشيد.چنانچه اين مطلب به نظر شما جالب و مفيد بود آن را از طريق شبکه هاي اجتماعي زير با دوستان خود به اشتراک بگذاريد.