هوبره پرنده ای با شکوه ونادر در کویر

هوبره‌ پرنده ای بیابانگردو خجالتی که با زندگی کویری خود را وفق داده است.

هوبره پرنده ای بسیار زیباو باشکوه که در فهرست پرندگان نادر محیط‌زیست کشور قرار گرفته است و بارها و بارها در آسمان سیستان و بلوچستان هم‌چون نگینی درخشیده است.

  مشخصات :

نام فارسی : هوبره

 انگلیسی : Houbara Bustard

فرانسه : Outarde houbara

لاتین : Chlamydotis Umdulata

مشخصات ظاهری:

هوبره بین ۷۵-۶۵ سانتی‌متر طول و حدود ۱٫۵کیلو تا سه کیلو وزن دارد و طول بال‌های آن به ۱۴۰ سانتی‌متر می‌رسد که البته‌ نرها حدود ۱۰‏‎‎ درصد ماده‌ها بزرگتر‏‎ هستند. هوبره‌ نر دارای‌ دمی‌ نسبتاً بلند و بال‌هایی‌ باریک‌ در‏‎ ‎هنگام ‌پرواز است،‎ دو رشته‌ پرهای‌ زینتی‌‏‎ سیاه‌ و سفید در حاشیه‌ گردن‌ دارند ‏‎که ‌‏‎سیاهی‌‏‎ آن‌ها در پشت‌ گردن‌ به‌ خوبی‌ مشخص است.پرنده ماده نیز کوچک‌تر از نر است و زیر تنه، خاکستری پررنگ‌تری دارد، هم‌چنین انتهای شاهپرهای بال هوبره‌ها سیاه است.؛ این پرنده از میش مرغ کوچکتر و از زنگوله‌بال بزرگتر است ، از لحاظ ظاهری به بوقلمون ماده شباهت دارد ، گردن و دم خرمائی رنگش دراز است ، نر و ماده در تمام فصول از روی دسته پرهای سیاه و سفید بلندی که در طرفین گردن آنها آویزان است ، کاکل کوتاه سیاه و سفید و چشم های درشت تشخیص داده می شود .سطح پشتی این پرنده قهوه ای و خاکی کمرنگ ، با خطوط مجدار فراوان ، سطح شکمی آن سفید و ناحیه گلویش ، خاکستری کمرنگ است . در پرواز پشت و پوشپرهای بال ، به رنگ خاکی یکدست بنظر می آید ، شاهپرهای سیاه بال دارای یک قسمت سفید رنگ در قاعده شاهپرهای نخستین می باشد ولی مقدار آن از سفیدی بالهای زنگوله بال و میش مرغ بسیار کمتر است . آهسته بال می زند ، بالهایش دراز و نسبت به هوبره‌های دیگر باریک است .

 زیستگاه :

هوبره که شباهت بسیار زیادی به میش مرغ دارد، پرنده‌ای مهاجر محسوب می‌شود که بومی ایران نیست اما به عقیده یک متخصص پرنده‌شناسی این گونه در کشورهای همسایه و در نزدیکی مرزهای ایران نیز حیات دارد. این پرنده نیمه مهاجر است و در گذشته نسبتا فراوان بوده است و در طی ۲۰ سال گذشته تعداد آنها رو به کاهش نهاده ، اما در حال حاضر از جمله پرندگانی است که در معرض خطر انقراض نسل قرار دارد ،این پرنده در جنوب و جنوب شرقی ایران در بیابان‌های اطراف بندرعباس، لار و شمال و جنوب سیستان و بلوچستان ساکن شده هم‌چنین در مرکز ایران در صحرای ولدآباد و ابراهیم‌آباد در شرق تاکستان در جنوب قزوین هم دیده شده است.دشت های بایر و خشک مناطق بیابانی و نیمه بیابانی ، در مزارع هم ممکن است دیده شود .

این پرنده نادر و کمیاب در مناطق شنی، تپه ماهورها، ریگزاهار و نواحی مرکزی با بوته‌های پراکنده، علف‌های کوتاه و حاشیه گندم‌زارها به سر می‌برد و این گونه آشیانه خود را بر روی زمین می‌سازد.چیزی که در خلقت این پرنده‌ای که شاید بارها و بارها در جای جای سرزمین سیستان و بلوچستان دیده‌ایم بیشتر از همه نمود پیدا کند سطح پشتی شاهپرهای ثانویه که در فصل زمستان سفید می‌شود، پرواز این پرنده سنگین و آهسته است و در هنگام پرواز ابتدا به تندی راه می‌رود و بعد پرواز می‌کند و دمی نسبتاً بلند دارد، هوبره پرنده‌ای تماشایی است که در هنگام پرواز پرهای زیبایش تلالو از رنگ سفید و قهوه‌ای دارد، این پرنده چشمان زرد و درشت دارد و در هنگام قوز کردن، هماهنگی کامل با محل شنزار محیط خود پیدا می‌کند و در هنگام جفت‌گیری، نرها روش عجیبی در جذب ماده دارند.آنها کورکورانه با گام‌های بلند راه می‌روند و پرهای طوق گردن و کاکل سرشان را به هوا بلند کرده و برای ماده نمایش می‌دهند، ماده این پرنده ۴-۲ تخم روی زمین می‌گذارد، گونه آسیایی آن جزو پرنده‌های بی‌صدا(بسیار آرام) هستند، هوبره‌ پرنده‌ای‌ همه ‌چیزخوار است‌ و از بذرها، دانه‌ها و شاخه‌های‌ نازک‌، برگ‌ و گل‌‏‎گیاهان‌استفاده‌ می‌کند.البته‌ جانورانی‌‏‎ ‏‎هم‌چون‌ ملخ‌، سوسک‌، کرم‌، ‏‎عنکبوت‌، مورچه‌، مارمولک‌ و حتی‌ مار را نیز می‌خورد اما اغلب خوراکش‌ را برگ‌لگجی‌، کنار، خارشتر، دانه، میوه‌ گیاهان‌‏ Allium، گندم‌ و جو و برخی دانه‌های‌ روغنی‌‏‎ که‌ بیشتر در دسترس‌ است‌، تشکیل‌ می‌دهد‏‎.

هوبره، به خوردن «شور» که علف خودروی وحشی مخصوص این مناطق است بسیار علاقه دارد. به‌ندرت آب می‌نوشد و بیشتر آب بدنش را از غذایی که می‌خورد بدست می‌آورد. روی زمین آشیانه می‌سازد و در هوای گرم تابستان و نیمروز در پناه بوته‌ای به اصطلاح جفت می‌کند و کمتر به چشم می‌آید به همین جهت دیدن آن در چنان شرایطی بسیار مشکل است، اما وقتی کمی باد می‌وزد چه صبح و چه عصر برای یافتن طعمه و نوشیدن آب حرکت می‌کند و در این وضع از فاصله دور کاملاً دیده می‌شود.

هوبره در جدال با شاهین وقتی شاهین از پشت نزدیک می‌شود ناگهان تغییر ارتفاع به سمت بالا داده و از مقعد خود خمیر رقیق چسبناکی را به سمت شاهین می‌افشاند که در صورت ریخته شدن بر روی بال‌های شاهین بلافاصله شاهین سقوط می‌کند و حین سقوط آسیب می‌بیند(به این دلیل به آن پرنده بمب‌انداز هم می‌گویند).

این پرنده بی‌نظیراز گونه‌هایی است که به‌علت شکاری بی‌رویه در خطر انقراض قرار دارد و تخریب زیستگاه‌های آن نیز مزید بر علت است و این پرنده را در زمره پرندگان قابل حمایت قرار داده است و به همین سبب مورد حمایت سازمان حفاظت از محیط‌زیست قرار گرفته است.

بیشتر زیستگاه‌های هوبره تحت نظارت حفاظت محیط‌زیست است