زری بافی افسانه‌ای ترین منسوج ایرانی
هنر زری بافی خالق پارچه های میلیاردی
زری بافی یا زربفت پارچه‌ی گران قیمتی است که هر چقدر از عمرش بگذرد به ارزش آن اضافه می‌شود. زری یا زربفت پارچه‌ای ظریف است که چله یا تار آن از ابریشم خالص است و پودهای آن ابریشم رنگی و یکی از پودها، نخ گلابتون است که از طلا و نقره ساخته می‌شود. زری، نفیس‌ترین و افسانه‌ای ترین منسوج ایرانی که در روزگاری شهرتی جهانی داشته و در حال حاضر نیز نمونه‌هایی از آن در موزه‌های جهان نگهداری می‌شود و دارای سابقه‌ای طولانی از لحاظ بافت و تولید است. پیشینه زری بافی به دوره ساسانیان می‌رسد و اوج رونق آن در دوره صفوی بوده است . در حال حاضر زری بافی تنها در چهار شهر ایران (تهران، اصفهان ، کاشان و یزد) زنده مانده و ۱۴ بافنده این کار را انجام می‌دهند.
فرح دیبا همسر شاه مخلوع ایران برای معرفی هنر زری بافی از لباس‌های تمام زری و سوزن دوزی در ملاقات‌های بین المللی استفاده می‌کرده است و هنوز هم نمونه این لباس‌ها در کاخ سعدآباد نمایش داده می‌شود.
روح الله دهقانی یکی از بافندگان پارچه زری بافی می‌گوید:
برای هر لباس تمام زربفتی که فرح به تن می‌کرده است، حداقل دو دستگاه دوسال کار کرده‌اند. ما با توجه به ارزش پولی امروز هر کدام ازلباس‌های فرح را یک میلیارد تومان برآورد کرده‌ایم. البته امروزه قیمت این پارچه بالا حساب می‌شود چون کمتر کسی از این پارچه برای لباس استفاده می‌کند و جز چند نفر، دیگر کسی آن را تولید نمی‌کند. اما در آن زمان حداقل در یک کارگاه زری بافی ۹۰ نفرمشغول به کار بوده‌اند.
این هنرمند دارای نشان درجه یک هنری ادامه می‌دهد: متاسفانه تا کنون هیچ طراح لباسی برای استفاده از پارچه زربفت به ما مراجعه نکرده است. چندی پیش معاونت صنایع دستی جلسه‌ای با کارگروه مد و لباسبرگزار کرد و حدود ۵۰ نفر از بهترین طراحان لباس در آن جلسه شرکت کردند.
او می‌افزاید: در آن جلسه نمونه پارچه‌های زربفت به طراحان لباس نشان داده شد و طراحان هم از نوع آن خوش‌شان آمد اما از قیمت بالای پارچه زربفت شگفت زده شدند و می‌گفتند ما جرات برش زدن به پارچه‌هایزربفت را نداریم و متاسفانه بعد از آن جلسه، خبری از طراحان لباس نشد.دهقانی بیان می‌کند: ما حتی اعلام آمادگی کردیم که پارچه‌های زربفت را در سایزهای کوچک به صورت برش خورده در اختیار طراحان و خیاطان لباس بگذاریم اما هنوز هم هیچ کس سراغ این پارچه‌ها را نگرفت.
این بافنده پارچه زربفت درباره قیمت آن می‌گوید: ما این پارچه‌ها را وزن می‌کنیم و می‌فروشیم. مثلا پارچه زربفت در اندازه یک برگ (A4) حدود ۷۰۰ هزار تومان قیمت دارد.او اظهار می‌کند: باید یک طراح قوی، با آگاهی از این پارچه استفاده کند. اگر طراحی با استدلال اینکه من از این پارچه استفاده کنم تا ببینم چه چیزی می‌توانم از آن در بیاورم یا اینکه ببینیم بازار آن را می‌پسندد یا نه؛نمی‌توان ریسک کرد. اما اگر طراح لباسی از این پارچه گران قیمت با آگاهی استفاده کند قطعا مخاطبش را هم پیدا می‌کند.
دهقانی با بیان اینکه در حال برندسازی هستیم تا بتوانیم پارچه زربفت را به هنرمندان هالیوودی عرضه کنیم، می‌گوید: ما حتا می‌توانیم متناسب با مدلی که طراحان از ما می‌خواهند پارچه زربفت را طراحی کنیم و ببافیم اما هزینه آن برای طراحان مقرون به صرفه نیست. ما به دنبال این هستیم که خودمان را به سلیقه‌های روز نزدیک کنیم و از شلوغی طرح‌های سنتی آن کم کنیم تا مطابق با سلیقه طراحان پارچه داشته باشیم.
منبع: گروه فرهنگی ایسنا
